Skuteczność kinesiotapingu w poprawie funkcji motorycznych u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Przegląd systematyczny

Cele: Krytyczna ocena i ustalenie najlepszych dostęp­nych dowodów na skuteczność aplikacji taśm do kinesiotapingu na tułów w połączeniu z fizjoterapią w porównaniu z samą fizjoterapią na funkcje motoryczne duże  (GMF, tzw. motoryka duża) u dzieci z MPD 
Metoda: Przeszukano siedem baz danych używając ter­minów MPD, kinesiotaping i/lub taping, fizjoterapia i/lub fizykoterapia oraz motoryka duża. Włączono tylko ran­domizowane badania kontrolowane (RCT) i oceniono je za pomocą skali PEDro. Do połączenia efektów dla moto­ryki dużej w zakresie siedzenia, stania i czynności życia codziennego wykorzystano Revman© Review Manager.

Wyniki: Włączono pięć RCT poziomu IIB, które uzy­skały wynik 3-6/8 w skali PEDro. Metaanaliza wyka­zała, że taping był skuteczny w poprawie motoryki dużej w pozycji siedzącej i stojącej mierzonej za pomocą Gross Motor Function Measure (B) (p < 0,001) i (D) (p < 0,001), odpowiednio.

Wnioski: Istnieją umiarkowane dowody na poparcie kinesiotapingu stosowanego na tułów jako skutecznej interwencji, gdy jest stosowany jako uzupełnienie fizjo­terapii w celu poprawy motoryki dużej u dzieci z PMD, zwłaszcza tych z PMD na poziomie I i II, a szczególnie w celu poprawy kontroli siedzenia.

Implikacje kliniczne: Kinesiotaping jest użytecznym uzupełnieniem interwencji fizjoterapeutycznej u lepiej funkcjonujących dzieci z PMD. Obecne dowody są jednak słabe i zalecane są dalsze badania nad metodami aplikacji w obrębie tułowia.

 

Wstęp

U dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym (PMD) zazwyczaj występują zaburzenia motoryczne, w tym zaburzenia napięcia, osłabienie mięśni i wzmożone odru­chy (Bax et inni, 2005), które prowadzą do deficytów równowagi posturalnej i problemów z koordynacją, co niekorzystnie wpływa na samokontrolę, mobilność, funk­cjonowanie społeczne i uczestnictwo (Rosenbaum i in. 2007). Istnieje wiele interwencji w leczeniu upośledzeń związanych z PMD, ale niestety dowody na wiele z nich są skąpe. Nowak i in. (2013) w swoim przeglądzie systema­tycznym podali niskie lub żadne rozstrzygające dowody dla większości interwencji stosowanych w ramach stan­dardowej opieki, w tym technik fizjoterapeutycznych, takich jak rozciąganie manualne i terapia neurorozwojowa. To, biorąc pod uwagę różne rodzaje i szeroki zakres obja­wów klinicznych PMD, utrudnia podejmowanie decyzji terapeutycznych przez terapeutów.

Jedną z interwencji nieuwzględnionych w przeglądzie Novaka i wsp. (2013) była interwencja za pomocą kinesio­tapingu (KT) - coraz bardziej popularna technika stoso­wana zarówno w rehabilitacji dzieci, jak i dorosłych (Morris i wsp. 2013). Kinesiotaping to cienka, elastyczna taśma terapeutyczna aplikowana bezpośrednio na skórę, skła­dająca się z przepuszczającej powietrze, wodoodpornej matrycy bawełnianej, która może rozciągać się wzdłużnie z rozciągliwością 40% - 60% swojej długości spoczyn­kowej, naśladując właściwości ludzkiej skóry (Morris i in., 2013).

Przypuszcza się, że aplikacja KT może wzmacniać funkcje mięśni i mięśniowo-powięziowe oraz wpływać na skórne mechanoreceptory poprzez stałą stymulację aferentną. Pozwala to na przepływ większej ilości infor­macji sensorycznych do ośrodkowego układu nerwowego w celu integracji w obecności obciążeń mechanicznych, co skutkuje poprawą dobrowolnej kontroli i koordynacji (Morris i in. 2013). Wykazano, że kinesiotaping pobu­dza aktywność mięśni, wspiera słabe mięśnie i zapew­nia proprioceptywne sprzężenie zwrotne u dorosłych w celu utrzymania prawidłowej postawy zarówno w populacji zdrowej (Kahanov, 2007), jak i u osób z pato­logią nerwowo-mięśniowo-szkieletową (Jaraczewska i Long, 2006; Thelen i in., 2008) oraz u osób z porażeniem połowiczym (Al-Shareef, Omar i Ibrahim, 2016).

Biorąc pod uwagę, że sensoryczne i proprioceptywne sprzężenie zwrotne jest warunkiem prawidłowego roz­woju motorycznego (Hadders-Algra, 2000), taping może być skuteczną strategią interwencyjną w rehabilitacji pediatrycznej. Wyniki badań oceniających wpływ KT na dzieci mają jednak mieszane wnioski. Próba pilotażowa z udziałem czworga dzieci z porażeniem połowiczym wykazała poprawę w czynnościach dynamicznych, ale nie w statycznych czynnościach funkcjonalnych, gdy taśmy do KT były nakładane na kończynę dolną (Da Costa i wsp,. 2013). Podobne wyniki odnotowano w badaniu, w któ­rym stwierdzono, że taping funkcjonalny u dzieci z MPD nie miał wpływu na pomiary kołysania postawy podczas spokojnej postawy (Pavão i in., 2017). W innym badaniu KT zastosowano zarówno na kończyny górne, jak i dolne u dzieci z MPD i stwierdzono znaczną poprawę spraw­ności fizycznej i funkcji motorycznych dużych (motoryka duża) (Kaya Kara i wsp., 2015).

 

W nowszym badaniu auto­rzy donieśli o zwiększonej aktywności mięśnia prostego uda po oklejeniu kończyny dolnej u dzieci z jednostron­nym porażeniem mózgowym, ale bez poprawy sprawności funkcjonalnej (Dos Santos i wsp., 2018). W innym badaniu, w którym stosowano plastry na mięśnie przykręgosłu­powe u dzieci ze spastycznym porażeniem czterokończy­nowym, nie stwierdzono wpływu na poprawę motoryki dużej (Footer, 2006). W badaniu przeprowadzonym przez siebie, Guchan i Mutlu (2016), którzy przyjrzeli się skut­kom stosowania taśm do kinesiotapingu na dzieci z MPD, doszli do wniosku, że dowody na działanie tych taśm w tej populacji pozostają niejednoznaczne. Cunha i wsp. (2017) stwierdzili również, że dowody dotyczące dzieci niepełnosprawnych, w tym dzieci z MPD, są skąpe. W obu recenzjach stwierdzono, że istnieją pewne dowody, ale protokoły przyklejania różniły się w zależności od badania – od oklejania kończyn po oklejanie tułowia i przy użyciu sztywnych lub elastycznych opasek – osłabiając dowody, przemawiające za tym potencjalnie użytecznym uzupeł­nieniem obecnego standardu opieki.

Ze względu na proponowane efekty, stosunkowo niedrogi koszt i łatwość zastosowania, KT może być skutecznym uzupełnieniem obecnych interwencjifizjoterapeutycznych w celu poprawy motoryki dużej u dzieci z PDM. Jednak jakość dostępnych dowodów, wspierających KT w tym kontekście nie została jeszcze dobrze ustalona. Sprzeczne ustalenia uzasadniają dalsze badania i bardziej szczegółowy przegląd. Celem niniej­szego opracowania było zatem dokonanie krytycznej oceny i zestawienie najlepszych dostępnych dowodów na skuteczność KT (w przeciwieństwie do sztywnego tapingu) stosowanego na tułowiu jako uzupełnienie fizjoterapii, w porównaniu z samą fizjoterapią, w celu poprawy motoryki dużej u dzieci z PMD. Ten przegląd systematyczny mógłby ewentualnie wzmocnić praktykę opartą na dowodach w dziedzinie PMD, aby umożliwić fizjoterapeutom podejmowanie bardziej świadomych decyzji, dotyczących optymalnego leczenia za pomocą KT w tej populacji. 

Metodologia 

Strategia wyszukiwania 

Siedem elektronicznych baz danych, dostępnych za pośrednictwem usług bibliotecznych Stellenbosch University, zostało przeszukanych od początku roku do maja 2018 (Cochrane Library, EBSCO Host [CINAHL, Pre- CINAHL], Google Scholar, PEDro, PubMed, Science Direct i Scopus). Indywidualne strategie wyszukiwania zostały opracowane dla każdej bazy danych zgodnie z jej funkcją. Kluczowe hasła wyszukiwania obejmowały PMD, fizjoterapię, fizykoterapię, kinesioterapię, kine­siotaping, taśmy do kinesiotapingu, taping i motorykę dużą. Każda baza danych była przeszukiwana nieza­leżnie przez dwóch autorów. Wyszukane tytuły, abs­trakty i pełne teksty były analizowane niezależnie przez każdego członka grupy autorów w oparciu o kryteria kwalifikacji, ustalone na początku przeglądu. Poprzez dyskusję w grupie, wybrano ostateczne artykuły do peł­nego przeglądu. 

Kryteria włączenia i wyłączenia z badania 

Badania oceniano według następujących kryteriów kwalifikacji: 
Rodzaj badań: Do włączenia rozważano wyłącznie ran­domizowane badania kontrolowane (RCT) opublikowane w języku angielskim i uzyskujące trzy lub więcej punktów w skali PEDro (De Morton 2009). 
Uczestnicy: Badania włączono, jeśli rekrutowały dzieci płci męskiej i/lub żeńskiej (< 18 lat), z rozpoznanym PMD, ale poza tym zdrowe. Z badań wykluczono uczestników, którzy wcześniej brali udział w badaniach z użyciem KT, przeszli jakąkolwiek operację ortopedyczną lub otrzy­mali zastrzyk z toksyny botulinowej w ciągu 6 miesięcy przed datą oceny, mieli skoliozę strukturalną lub wyka­zywali reakcję alergiczną na jakiekolwiek materiały użyte w badaniu. 
Interwencje: Kinesiotaping stosowany na tułów jako uzu­pełnienie konwencjonalnej fizjoterapii (w tym, ale nie tylko, terapii neurorozwojowej [NDT], terapii manualnej z ograni­czeniem [CIMT], rozciągania, wzmacniania mięśni, ćwiczeń modulujących ton, ćwiczeń reedukacji chodu i reedukacji równowagi). Wykluczono badania z zastosowaniem sztyw­nego tapingu lub jakichkolwiek innych form tapingu nie odpowiadających specyficznym właściwościom KT. 

Porównania: Konwencjonalna fizjoterapia bez zastosowania KT. 

Wyniki: Badania włączono, jeśli stosowano w nich miary wyników oceniające motorykę dużą – w tym, ale nie tylko, analizę ruchu, pomiar funkcji motoryki dużej (z ang. Gross Motor Function Measure, GMFM), skala równowagi pedia­trycznej (z ang. Balance Scale, PBS), gotowość do pracy w określonym czasie (z ang. Timed-Up-and-Go, TUG), Test Sprawności Motorycznej Bruininksa-Oseretsky’ego (BOTMP) i Skala Oceny Siedzenia (SAS). 

Hierarchia dowodów i ocena metodologiczna 

Hierarchia dowodów Narodowej Rady ds. Zdrowia i Badań Medycznych (NHMRC) (Merlin, Weston & Tooher, 2009) została wykorzystana do określenia poziomu dowodów w każdym artykule. Jakość metodologiczna każdego włączonego artykułu została oceniona przy użyciu skali PEDro. Skala ta ocenia wewnętrzną ważność i rapor­towanie statystyczne według 11 kryteriów i jest ważną oraz wiarygodną oceną jakości metodologicznej badań klinicznych (de Morton, 2009). Na potrzeby niniejszego przeglądu uznano za dopuszczalne pominięcie dwóch kryteriów związanych z przeprowadzaniem ślepej próby zarówno dla uczestnika (kryterium 5), jak i terapeuty (kryterium 6), gdyż ze względu na charakter interwencji (KT) byłoby to trudne do wykonania. Kryterium zwią­zane z przeprowadzaniem tzw. ślepej próby dla testera zostało jednak uwzględnione. Każdy artykuł przydzie­lono dwóm autorom, którzy niezależnie oceniali artykuł. Wyniki porównywano, a w razie rozbieżności konsulto­wano się z trzecim autorem. 

Metoda ekstrakcji danych 

Zaadaptowany formularz ekstrakcji danych Instytutu Joanny Briggs został wykorzystany do wyodrębnienia i przechwycenia istotnych danych z włączonych artyku­łów. Uzyskano dane dotyczące następujących kategorii: cytowanie, typ badania, uczestnicy, interwencje, porów­nania, miary wyników, wyniki, stan kliniczny po interwencji i implikacje. Każdemu z autorów przydzielono dwa arty­kuły do ekstrakcji danych, co zapewniało możliwość krzyżowego sprawdzenia informacji i osiągnięcia jedno­myślności wśród autorów przy późniejszym ponownym opracowaniu danych. 

Analiza danych 

Dane dotyczące motoryki dużej w pozycji siedzącej i sto­jącej zsyntetyzowano w formie metaanalizy przy użyciu oprogramowania Revman© Review Manager Software (2008), stosując podejście efektów stałych do zilustro­wania połączonych efektów na mniejszych obszarach. Do wyrażenia wyników dla danych ciągłych (średnia i odchy­lenie standardowe [SD]) zastosowano średnie ważone różnice (WMD), a do oceny heterogeniczności badań wykorzystano statystykę I2. W przypadku, gdy nie było możliwe połączenie danych, przedstawiono narracyjny opis wyników. 

TABELA 1: Strategia wyszukiwania identyfikacji artykułów.  Uwaga: Duplikaty między bazami danych = 17

Tabela 2 Opis demografii próby włączonych badań. * n, liczba uczestników; SD, odchylenie standardowe

 

 

TABELA 3: Opis interwencji (taśma kinezjologiczna i fizjoterapia)Uwaga: Dawkowanie i czas trwania postępowania fizjoterapeutycznego w grupie KT były takie same jak w  grupie kontrolnej.C1, pierwszy kręg szyjny; cm, centymetry; S1, pierwszy kręg krzyżowy; T12, dwunasty kręg piersiowy; L3, trzeci kręg lędźwiowy;L4, czwarty kręg lędźwiowy; L5, piąty kręg lędźwiowy

Kwestie etyczne 

Zgoda etyczna dla tego badania nie była wymagana, ponieważ wszystkie wykorzystane dane były publicznie dostępne. Jednak wszystkie badania uwzględnione w tym przeglądzie miały zgodę etyczną. 

Wyniki 

Strategia wyszukiwania 

Wyniki strategii wyszukiwania zostały podsumowane w tabeli 1. W wyniku wstępnego wyszukiwania uzyskano łącznie 1951 trafień. Siedem potencjalnie kwalifikują­cych się pełnotekstowych artykułów oceniono zgodnie z kryteriami kwalifikowalności, po czym pięć artykułów (Badawy, Ibrahem & Shawky, 2015; Ibrahim, 2015; Karabay i in., 2016; Kaya Kara i in., 2015; Şimşek i in., 2011) zaakcep­towano do włączenia do niniejszego przeglądu. Powody wykluczenia artykułów obejmowały projekty badań inne niż RCT oraz zastosowanie tapingu innego niż KT. 

Hierarchia dowodów i ocena metodologiczna 

Wszystkie włączone artykuły (Badawy i wsp., 2015; Ibrahim, 2015; Karabay i wsp., 2016; Kaya Kara i wsp., 2015; Şimşek i wsp., 2011) zostały sklasyfikowane jako dowody na poziomie II zgodnie z NHMRC Hierarchii dowodów (Merlin i wsp., 2009). Jakość metodologiczna pięciu badań została oceniona za pomocą zmodyfikowanej dziewięciopunktowej skali PEDro i mieściła się w przedziale od 3/9 do 6/9, uzyskując średni wynik 4,4/9. W żadnym z badań nie ukryto przydziału do grupy, a w przypadku braku danych wyniki te zostały pomi­nięte w analizie i nie zastosowano analizy „zamiaru leczenia”, co spowodowało uzyskanie niskich ocen. 

Opis próby badawczej 

Tabela 2 opisuje próby badań włączonych do niniejszego przeglądu systematycznego. Wielkość próby w badaniach wahała się od 15 do 19 uczestników w grupach kontrolnych i eksperymentalnych. Średni wiek we wszystkich badaniach wahał się od 12,6 miesięcy do 9 lat i 7 miesięcy. Trzy z badań obejmowały zarówno chłopców, jak i dziewczęta (Badawy i wsp., 2015; Kaya Kara i wsp,. 2015; Şimşek i wsp., 2011), pod­czas gdy Ibrahim (2015) i Karabay i wsp. (2016) nie określili podziału według płci. Ibrahim (2015), Badawy i wsp. (2015) oraz Karabay i wsp. (2016) w swoich badaniach uwzględnili jedynie dzieci ze spastycznym diplegicznym PMD. 
Badawy i wsp. (2015) dodatkowo określili, że uczest­nicy nie byli w stanie siedzieć samodzielnie, klasyfikując wszystkich swoich uczestników badania jako poziom IV według Skali Klasyfikacyjnej motoryki dużej (GMFCS). W badaniu Şimşek i wsp. (2011) uczestnicy zostali ocenieni jako poziom III, IV lub V i obejmowali dzieci z diplegią typu spastycznego i/lub hipotonicznego i/lub quadriplegią. Uczestnicy badania Kaya Kara i wsp. (2015) wszyscy mieli zdiagnozowane jednostronne spastyczne PMD sklasyfi­kowane jako poziom I lub II w GMFCS. 

Opis interwencji 

We wszystkich badaniach wykorzystano 5 cm taśmę Kinesio® (tab. 3). W badaniach Şimşek i wsp. (2011) oraz Ibrahim (2015) KT była aplikowana według techniki wachla­rzowej wzdłuż mięśni przywodzicieli, natomiast Kaya Kara i wsp. (2015) wykorzystali taping typu „I” do stabilizacji łopatki i kontroli posturalnej na kończynę górną lub okolicę łopatkową i kończyny dolne. Podobnie Karabay i wsp. (2016) wykorzystali taping „I” rozciągający się od stawu akromio­bojczykowego skośnie wzdłuż obszaru paraspinalnego do poziomu T12, natomiast Badawy i wsp. (2015) zastosowali KT skośnie nad łopatką i pionowo wzdłuż mięśni paraspi­nalnych. Grupy kontrolne we wszystkich badaniach uczest­niczyły w programach fizjoterapii, które obejmowały NDT i/ lub różne ćwiczenia kończyn górnych, równowagi i funkcjo­nalne, chociaż dokładne techniki leczenia różniły się mię­dzy badaniami (Tabela 3). 

Opis wynikowych wartości średnich 
Do oceny motoryki dużej w poszczególnych badaniach wykorzystano różne miary wyników (Tabela 4). Wszystkie badania przeprowadziły oceny na poziomie wyjściowym i po 12 tygodniach, z wyjątkiem Karabay i wsp. (2016), któ­rzy dokonali ponownej oceny po 4 tygodniach. 

TABELA 4: Oś czasu i miary wyników stosowane przez włączone badania.

GMFM jest narzędziem oceny obserwacyjnej zawie­rającym 88 pozycji, ocenianych w czteropunktowej skali porządkowej (od 0 do 3) (Russell i wsp., 2000). Jest ona dalej podzielona na pięć domen: (A) leżenie i turlanie się, (B) siedzenie, (C) pełzanie i klęczenie, (D) stanie oraz (E) chodzenie, bieganie i skakanie. Wynik całkowity obliczany jest poprzez połączenie wyników wszystkich podpunk­tów. Ibrahim (2015), Şimşek i wsp. (2011), Badawy i wsp. (2015) oraz Karabay i wsp. (2016) przedstawili raporty dotyczące domeny (B); Kaya Kara i wsp. (2015) oraz Kara­bay i wsp. (2016) przedstawili raporty dotyczące domeny (D); a Kaya Kara i wsp. (E). Şimşek i wsp. (2011) było jedy­nym badaniem, które podało wyniki całkowite. 
SAS, wykorzystana przez Şimşek i wsp. (2011), jest stan­daryzowanym instrumentem obserwacyjnym przezna­czonym do oceny siedzenia u dzieci z PMD (Knox, 2002). Skala składa się z pięciu pozycji, oceniających kontrolę głowy, tułowia i stóp oraz funkcję ramion i dłoni.

TABELA 5: Wpływ kinesiotapingu na funkcje motoryczne określone za pomocą Pomiaru Funkcji Motoryki Dużej (z ang. GMFM) (B). GMFM (B), (B) opisuje domenę siedzącą ocenianą w GMFM; GMFM, Pomiar Funkcji Motoryki Dużej; KT, kinesiotaping
* Wartości wskazujące na wyniki istotne statystycznie

BOTMP jest wystandaryzowaną miarą odniesioną do normy, stosowaną do oceny motoryki dużej (Bruininks & Bruininks, 2010) i została wykorzystana jedynie przez Kaya Kara i wsp. (2015). Test ten służy do opisu problemów motorycznych dzieci w wieku od 4 lat i 6 miesięcy do 14 lat i 6 miesięcy. BOTMP składa się z ośmiu podtestów, zawie­rających 46 pozycji, na podstawie których wyliczana jest komponenta gross motor i fine motor. Test łączy umiejęt­ności motoryczne brutto (szybkość i zwinność biegu, rów­nowaga, obustronna koordynacja i siła) oraz umiejętności motoryczne drobne (koordynacja kończyn górnych, szyb­kość reakcji, kontrola wzrokowo-ruchowa oraz szybkość i zręczność kończyn górnych). 

Wpływ kinesiotapingu i braku tapingu na funkcje motoryczne 

Wpływ KT jako dodatku do fizjoterapii na motorykę dużą u dzieci z PMD podsumowano w tabelach. wyjściową a wartością po 4 tygodniach. Gdy porównano wyniki na koniec okresu 4 tygodni, stwierdzono istotną różnicę na korzyść grupy KT (p < 0,01). 

Metaanaliza wykazała, że KT jest korzystna dla GMFM (B) (p < 0,0001) w porównaniu z brakiem tapingu w popra­wie funkcji siedzenia u dzieci z PMD. Şimşek i wsp. (2011) wykorzystali GMFM (B) i SAS do określenia wpływu KT na funkcję siedzenia. Obie miary wyników wykazały znaczącą różnicę pomię­dzy wartością wyjściową a 12 tygodniami dla grup KT i bez tapingu. Jednakże, gdy wyniki zostały porównane na koniec 12 tygodnia, tylko SAS wykazał znaczącą poprawę (Tabela 6). 

TABELA 6: Wpływ kinesiotapingu na funkcję siedzenia określoną za pomocą GMFM (B) i Skalę oceny siedzenia.GMFM (B), (B) opisuje domenę siedzenia ocenianą w GMFM; Pomiar Funkcji Motoryki Dużej (z ang. GMFM); Skala Oceny Siedzenia (SAS z ang. Sitting Assessment Scale); SD, odchylenie standardowe.
* Wartości wskazujące na wyniki istotne statystycznie.

Funkcja motoryki dużej: Stanie (Pomiar funkcji motoryki dużej [D]) 
Zarówno Ibrahim (2015), jak i Kaya Kara i wsp. (2015) wyka­zali istotną poprawę od wartości wyjściowej do stanu po 12 tygodniach dla grupy KT. Jednak porównując grupę KT do grupy bez zastosowania tapingu na koniec 12 tygodnia, tylko Ibrahim (2015) wykazał istotną różnicę na korzyść grupy KT (p = 0,003) (Tabela 7). 

TABELA 7: Wpływ kinesiotapingu na funkcję stania określoną za pomocą GMFM (D). GMFM (D), (D) opisuje domenę stojącą ocenianą w GMFM. GMFM, Pomiar Funkcji Motoryki Dużej; KT, kinesiotaping; SD, odchylenie standardowe.
* Wartości wskazujące na wyniki istotne statystycznie.

Funkcja motoryki dużej: Test sprawności motorycznej Bruininksa-Oseretsky’ego 
W badaniu Kaya Kara i wsp. (2015) tylko grupa KT wykazała istotną poprawę między wartością wyjściową a 12 tygo­dniem (p = 0,025). Gdy wyniki porównano na koniec okresu interwencji, wykazały one istotną zmianę na korzyść grupy KT (p = 0,019) (tab. 8). 

TABELA 8: Wpływ kinesiotapingu na stanie określone za pomocą GMFM (E).GMFM (E), (E) opisuje domenę chodu, biegu i skoku ocenianą w GMFM; GMFM, Pomiar Funkcji Motoryki Dużej; KT, kinesiotaping; SD, odchylenie standardowe.
* Wartości wskazujące na wyniki istotne statystycznie.

Dyskusja 

Kinesiotaping jest techniką leczenia coraz częściej sto­sowaną w wielu dziedzinach fizjoterapii w celu poprawy postawy i funkcji (Jaraczewska & Long, 2006; Şimşek i in., 2011; Yasukawa, Patel & Sisung, 2006), chociaż donosi się, że jest ona skuteczna tylko tak długo, jak długo KT pozo­staje na skórze (Thelen i in., 2008). Jest to pierwszy przegląd systematyczny, który donosi o skuteczności KT stoso­wanej na tułów u dzieci z PMD. Dane były porównywalne, ponieważ wszyst­kie badania wykorzystywały ten sam miernik wyników, czyli GMFM. Ponadto w czterech z pięciu badań uczestnicy byli badani w podobnych odstępach czasu, a we wszystkich badaniach sto­sowano ten sam rodzaj tapingu kine­zjologicznego. Badania różniły się pod względem sposobu naklejania taśmy na tułów. W prze­ciwieństwie do niejednoznacznych wniosków z przeglądu systematycznego Cunha i wsp. (2017) oraz Guchan i Mutlu (2016), w niniejszym badaniu udało się wykazać, że aplika­cja KT na tułów jest skutecznym uzupełnieniem fizjotera­pii w celu poprawy motoryki dużej u dzieci z PMD. Dzieci ze spastyczną diplegią i wyżej funkcjonujące, sklasyfikowane jako poziom I lub II według GMFCS, wydają się odnosić większe korzyści niż dzieci niżej funkcjonujące. 

Funkcja siedząca określona przez GMFM (B) w trzech z czterech badań odnotowała istotny efekt ogólny na korzyść grupy KT (Badawy i wsp., 2015; Ibrahim, 2015; Karabay i wsp., 2016). Jedno badanie (Şimşek i wsp., 2011), w którym nie odnotowano żadnego efektu, pomimo zasto­sowania KT tą samą metodą, którą zastosował Ibrahim (2015) (wzdłuż mięśni przykręgowych przez 12 tygodni), obejmowało dzieci ze spastycznym porażeniem czterokoń­czynowym, które funkcjonowały głów­nie na poziomie GMFCS III lub V, podczas gdy pozostałe trzy badania obejmowały jedynie dzieci ze spastyczną diplegią. Zostało to poparte przez piąte bada­nie włączone do tego przeglądu (Kaya Kara i wsp. 2015), w którym stwier­dzono, że wyniki GMFM miały tenden­cję do osiągania najwyższych poziomów u dzieci z PMD o wyższych zdolnościach motorycznych. 

Pomimo braku znaczącej zmiany w GMFM (B), Şimşek i wsp. (2011) wykazali znaczącą poprawę w grupie KT przy zastosowaniu SAS. Można to wyjaśnić tym, że GMFM (B) mierzy zdolność do utrzyma­nia pozycji siedzącej przy zmianie środka ciężkości w i poza podstawą oparcia, podczas gdy SAS mierzy kontrolę głowy, tułowia i stóp, jak również funkcję ramion i rąk. SAS wydaje się być bardziej czuły w wykrywaniu zmian równo­wagi w pozycji siedzącej, ponieważ mierzy szerszy zakres czynności funkcjonalnych w pozycji siedzącej w porówna­niu z GMFM (B). 

Pomiar kąta kifotycznego był dodatkowym wynikiem mierzonym przez Badawy i wsp. (2015) oraz Karabay i wsp. (2016) w celu określenia wpływu KT na postawę ciała. W obu tych badaniach odnotowano istotne zmniejszenie kąta kifotycznego. Co ciekawe, większa poprawa została odnotowana przez Badawy i wsp. (2015) i może być przypi­sana zwiększonemu okresowi interwencji przez 12 tygodni w porównaniu do interwencji 4-tygodniowej w Karabay i wsp. (2016). Można postawić hipotezę, że KT powinna być stosowana przez dłuższy okres, co z kolei zmniejszy kąt kifotyczny i poprawi ustawienie posturalne, zwiększając tym samym potencjał poprawy funkcji siedzącej. 

Chociaż łączenie danych poprzez metaanalizę fawory­zowało grupę KT, wpływ na postawę stojącą i funkcję był jednak sprzeczny. W jednym badaniu stwierdzono, że KT poprawiła funkcję stania (Karabay i wsp., 2016), podczas gdy w innym nie odnotowano znaczącej poprawy okre­ślonej przez GMFM (D) (Kaya Kara i wsp., 2015). Oba bada­nia obejmowały dzieci z podobną klasyfikacją (poziomy GMFSC I i II). Różnicę w wynikach pomiędzy tymi dwoma badaniami można wyjaśnić metodą tapingu - w jednym badaniu zastosowano technikę tapingu „I” w celu stabiliza­cji łopatki i kontroli postawy (Kaya Kara i wsp., 2015), pod­czas gdy w drugim badaniu zastosowano KT wzdłuż mięśni przywodzicieli między C7 a S1 (Karabay i wsp., 2016). Chociaż oba zastosowania mają na celu poprawę rozciągnięcia klatki piersiowej wpływającego na kontrolę postawy, technika „I” włącza również stabilizatory łopatkowe. Pomimo tego wydaje się jednak, że metoda tapingu przykręgosłupowego rozciągająca się dalej w dół kręgosłupa jest bardziej efek­tywna. Wymaga to jednak dalszych badań. 

W jednym z badań uwzględniono dodatkowe miary dla GMF i podano również wyniki BOTMP i GMFM (E) (Kaya Kara i wsp., 2015). Miary te, wykonane w ramach tej samej próby, wykazały różne wyniki dla chodzenia, bie­gania i skakania. Można by się spodziewać, że podobne wyniki zostaną znalezione dla tej samej aktywności funk­cjonalnej. BOTMP jest częściej stosowany do pomiaru sprawności motorycznej u dzieci o typowym rozwoju lub prezentujących minimalne dysfunkcje motoryczne, takie jak rozwojowe zaburzenia koordynacji (DCD) (Bruininks & Bruininks, 2010), podczas gdy GMFM został opraco­wany specjalnie w celu określenia zdolności funkcjonal­nej u dzieci z CP (Russell i in., 2000). Chociaż uznano, że jest on zasadny do stosowania w populacji dzieci z PMD, BOTMP obejmuje więcej parametrów funkcjonalnych (Kaya Kara i wsp., 2015), co mogło pozwolić na wykrycie mniejszych wielkości efektu w zakresie chodzenia, biega­nia i skakania. Biorąc pod uwagę fakt, że w ich badaniu nie odnotowano żadnych zmian przy użyciu GMFM w okresie od stosowania przed KT do zmian po KT, może się oka­zać, że niewielkie wielkości efektu nie są istotne klinicznie u dzieci z PMD. 

Ograniczenia

W niniejszym przeglądzie ograniczono badania nad tapin­giem do KT. Inne formy, takie jak taping sztywny i tera­peutyczny, opisane przez Footera (2006) oraz Iosa i in. (2010), nie zostały uwzględnione ze względu na różnice we właściwościach tapingu i potencjalnym efekcie. Ogra­niczeniem metodologicznym było to, że badania RCT włączone do tego przeglądu były ograniczone do języka angielskiego, co mogło spowodować, że w przeciwnym razie kwalifikujące się publikacje zagraniczne nie zostały uwzględnione. Nie uwzględniono również danych niepu­blikowanych, co mogło prowadzić do błędu publikacji, zwłaszcza jeśli obejmowały one badania, w których uzy­skano niekorzystne wyniki. 

Mimo że do przeglądu włączono tylko RCT, jakość metodologiczna tych badań była niska do umiarkowa­nej, z punktacją PEDro od 3 do 6 na 9. Utracono punkty za kwestię zaślepienia prób. Charakter interwencji nie pozwala jednak na zaślepienie prób ani dla uczestników, ani dla terapeutów prowadzących interwencję. Jednakże terapeuci mogli zmienić swoją interwencję fizjoterapeu­tyczną wiedząc, które dzieci otrzymywały badaną inter­wencję. Taping pozorny mógłby ewentualnie zmniejszyć błąd w leczeniu. Ponadto, tylko w jednym badaniu (Kaya Kara i wsp., 2015) osoba oceniająca była uczestnikiem ślepej próby co do tego, do którego ramienia przydzie­lono uczestników badania. Mogło to wprowadzić błąd oceniającego do pozostałych badań, co miało wpływ na wyniki badań w przeglądzie. Podobnie, choć wszyst­kie włączone badania informowały o randomizowanej alokacji, nie była ona ukryta. Innym kryterium, które uzyskało niską ocenę w skali PEDro, było to, że w żad­nym z nich nie zastosowano analizy „zamiaru leczenia” w przypadkach, gdy brakowało danych. Wszystkie te czynniki mogły prowadzić do przesadnych szacunków efektów leczenia. 

Jedną z głównych zalet tego SR było to, że uwzględ­niono pełne spektrum dzieci sklasyfikowanych przez GMFCS. Chociaż nasze ustalenia sugerują, że istnieją umiarkowane dowody na to, że taping jest bardziej sku­teczny u dzieci o wyższym funkcjonowaniu, jest to oparte na wynikach tylko czterech badań, a w jednym (Karabay i wsp. 2016) nie jest jasne, jak porównywalne były grupy interwencyjne i kontrolne na linii podstawowej. Podob­nie wszystkie badania uwzględnione w tym przeglądzie miały stosunkowo małą wielkość próby. Chociaż w nie­których badaniach przeprowadzono obliczenia wielkości próby, a ich wielkość próby uznano za odpowiednią do określenia efektu, nie pozwoliło to na analizę podgrup. Większa wielkość próby pozwoliłaby na uzyskanie więk­szej jasności co do tego, która klasyfikacja i diagnoza PMD przyniosłaby większe korzyści z KT. 

Wszystkie badania informowały jedynie o efekcie KT po 4 lub 12 tygodniach interwencji. Nie opisano natychmia­stowych ani długotrwałych efektów KT w tej populacji. Obecne dowody sugerują, że trwały efekt poza inter­wencją fizjoterapeutyczną jest ograniczony do czasu stosowania KT (Thelen i wsp., 2008). Bez opisu efektu natychmiastowego dla aplikacji taśmy trudno jest inter­pretować lub wnioskować o zasadności 12-tygodniowego czasu trwania interwencji. Podobnie, nie ma dowodów sugerujących, że po usunięciu taśmy zgłaszane zmiany w funkcjonowaniu mogą lub będą utrzymane. 

Znaczenie kliniczne i zalecenia 

Zaleca się rozważenie rodzaju aplikacji KT przy stosowaniu jej jako dodatku do leczenia fizjoterapeutycznego, zgod­nie z opisem badań. Chociaż KT jest stosunkowo niedroga, taśma musi być wymieniana co 3 dni, co w warunkach ograniczonych zasobów może stać się dość kosztowne. Jednakże może być ona stosowana przez każdego wyszkolonego terapeutę i jest zazwyczaj łatwo dostępna, co czyni KT korzystną interwencją do zastosowania. 
Zaleca się również przeprowadzenie dalszych badań nad długoterminowymi skutkami KT, zarówno w odniesieniu do tego, jak dobrze i jak długo aplikacja jest tolerowana przez skórę, jak i tego, czy zyski funkcjonalne osiągnięte w okresie ekspozycji utrzymują się w długim okresie. Zaleca się również wprowadzenie zaślepionej próby dla oceniających (i, jeśli to możliwe, dla terapeuty) w celu uniknięcia stronniczości leczenia i pomiaru. Proponujemy również badania n = 1, aby pomóc w lepszym zrozumie­niu KT w celu zaspokojenia indywidualnych potrzeb dzieci z PMD, biorąc pod uwagę ich zróżnicowane prezentacje i zdolności funkcjonalne. To z kolei ułatwi podjęcie decyzji co do jej przydatności w różnych warunkach klinicznych i kontekstach. 

Wniosek 

Kinesiotaping stosowany u dzieci z diplegią spastyczną i/ lub funkcjonujących na poziomie I i II GMFCS ma umiar­kowane dowody (poziom II) na skuteczność w poprawie motoryki dużej, gdy jest stosowany jako uzupełnienie fizjoterapii. Klinicyści uznają ją za najbardziej korzystną u dzieci, które wymagają poprawy kontroli postawy w pozycji siedzącej, aby wykonywać zadania funkcjo­nalne. Konieczne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć krótko- i długoterminowe efekty KT. Zaleca się również rozważenie rodzaju zastosowania KT jako uzupełnienia leczenia fizjoterapeutycznego. 

Podziękowania 
Autorzy pragną podziękować pani M. Burger za wskazówki w procesie badawczym oraz pani K. Berner za wsparcie redakcyjne. 

Konkurencyjne interesy 
Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów i oświadczają, że nie mają żadnych powiązań finansowych ani osobistych, które mogłyby niewłaściwie wpłynąć na nich przy pisaniu tego artykułu. 

Wkład autorów 
M.U. był odpowiedzialny za konceptualizację badania, korektę manuskryptu i ostateczne zatwierdzenie manu­skryptu. J.P.C., N.F., R.P., S.P., A.C.R. i K.S. byli odpowiedzialni za konceptualizację badania, projekt badania, wyszukiwanie danych, ekstrakcję i ujęcie oraz zatwierdzenie ostatecznego manuskryptu. J.P.C. był zaangażowany w korekty manu­skryptu i zatwierdzenie ostatecznego manuskryptu. 

Żródło: South African Journal of Physiotherapy VOL 74, NO 1 (2018) (C) 2018 The Authors 
Adaptacja: Ewa Basińska Na podstawie licencji CC BY (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/