13 listopada 2023
Artykuł na: 9-16 minut
216
Wprowadzenie
Terapia falą uderzeniową to innowacyjna metoda leczenia, która w ostatnich latach zdobywa coraz większą popularność w Polsce i na świecie. Wykorzystuje ona fale akustyczne generowane przez specjalistyczne urządzenia, które penetrują ciało pacjenta i wpływają na procesy biologiczne w miejscach dotkniętych schorzeniem.
Ta nieinwazyjna metoda leczenia (ESWT - Extracorporeal Shock Wave Therapy - Pozaustrojowa Terapia Falą Uderzeniową) została po raz pierwszy zastosowana w latach 80. XX wieku (pierwszy raz w 1982 r.) w urologii do niewielkiego i precyzyjnego rozbijania kamieni nerkowych, bez konieczności przeprowadzania skomplikowanych operacji. Początkowo terapia była stosowana jedynie w warunkach szpitalnych, jednak z czasem, dzięki postępowi technologicznemu, możliwe stało się przeprowadzanie terapii w gabinetach lekarskich oraz rehabilitacyjnych.
Terapia falą uderzeniową okazała się skuteczna nie tylko w leczeniu kamieni nerkowych, ale także w leczeniu różnego rodzaju schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego. Stosuje się ją w leczeniu przewlekłych bólów mięśni i stawów, ostrogi piętowej, łokcia tenisisty, a także w rehabilitacji po urazach i operacjach.
Ważnym aspektem terapii falą uderzeniową jest jej bezpieczeństwo. Przy prawidłowym stosowaniu, nie wiąże się z nią ryzyko poważnych skutków ubocznych. Należy jednak pamiętać, że jak każda metoda leczenia, terapia falą uderzeniową ma swoje wskazania i przeciwskazania, które muszą być dokładnie rozważone przed rozpoczęciem terapii.
Podstawą terapii falą uderzeniową jest generowanie fali, która przenika przez tkanki ciała i dociera do obszaru chorobowo zmienionego. W miejscu, gdzie fala uderza w chorobowo zmienioną tkankę, dochodzi do szeregu reakcji biologicznych, które są kluczowe dla procesu leczenia.
Przede wszystkim, fala uderzeniowa stymuluje krążenie krwi w miejscu leczenia, co przyspiesza dostarczanie składników odżywczych i tlenu do chorobowo zmienionych tkanek. Wpływa to na przyspieszenie procesów regeneracyjnych i gojenia. Ponadto, fala uderzeniowa ma działanie przeciwbólowe, które wynika z blokowania przewodzenia impulsów bólowych do mózgu. Jedną z istotnych zalet terapii falą uderzeniową jest jej nieinwazyjny charakter. Terapia nie wymaga stosowania znieczulenia, nie wiąże się z ryzykiem infekcji, a pacjent po zabiegu może natychmiast wrócić do normalnej aktywności.
Różni się ona od innych metod leczenia, takich jak terapia laserowa czy ultradźwiękowa, zarówno pod względem mechanizmu działania, jak i efektów terapeutycznych. Przede wszystkim, terapia falą uderzeniową działa na głębsze warstwy tkanek, co pozwala na skuteczne leczenie schorzeń, które nie są dostępne dla innych metod.
Przy właściwym doborze parametrów terapii, w tym częstotliwości i intensywności fali, a także czasu i liczby sesji terapeutycznych, terapia falą uderzeniową jest skuteczna i bezpieczna. Wymaga jednak odpowiedniej wiedzy i doświadczenia ze strony terapeuty oraz precyzyjnej diagnozy i dobrego zrozumienia mechanizmów choroby ze strony lekarza prowadzącego.
Parametry fali uderzeniowej
Fale uderzeniowe wykorzystywane do terapii mają niezwykle krótki czas narastania – ok. 10 ns. Faza opadania jest wielokrotnie dłuższa (wiele mikrosekund). Nagły wzrost amplitudy ciśnienia w fazie narastania fali osiąga 50-80 MPa, a może nawet przekraczać 100 MPa. Impulsy fali uderzeniowej mogą być jednokrotne lub powtarzające się z częstotliwością infraakustyczną od 1 do 20 Hz (niekiedy do 30 Hz). W fazie opadania dochodzi do zjawiska kawitacji na poziomie komórek, które giną, pobudzając organizm do generowania nowych komórek. W ten sposób dochodzi do regeneracji komórek naczyń krwionośnych i kości, co przyspiesza proces gojenia się ran. Fala uderzeniowa penetruje w tkanki organizmu na głębokość do 5-6 cm, a niekiedy nawet ok. 10 cm. Rozróżnia się dwa rodzaje fali uderzeniowej: zogniskowaną (FSWT – Focus Shock Wave Therapy) i radialną (RSWT – Radial Shock Wave Therapy). W tabeli 1 porównano parametry obu rodzajów fali uderzeniowej.
Znacznie rzadziej (w leczeniu niektórych ran) stosuje się falę rozchodzącą się płasko (PSWT – Planar Shock Wave Therapy). Fala ta rozprzestrzenia się na dużej powierzchni i penetruje na ok. 5,5 cm.
Klasyfikacja aparatów stosowanych w terapii falą uderzeniową
Technologia stosowana w terapii falą uderzeniową jest dość zróżnicowana, a urządzenia dostępne na rynku można podzielić na kilka kategorii, w zależności od metody generowania fal. Każda z nich ma swoje specyficzne właściwości, które wpływają na przebieg i efekty terapii.
- Urządzenia elektrohydrauliczne: w tych urządzeniach fala uderzeniowa generowana jest przez iskrę elektryczną, która powoduje gwałtowne zjawisko termiczne i powstanie fali uderzeniowej. Metoda ta pozwala na generowanie silnych fal, które mogą przenikać na dużą głębokość w tkankach. Urządzenia elektrohydrauliczne są najstarszym typem aparatów do terapii falą uderzeniową i początkowo były wykorzystywane głównie w urologii do rozbijania kamieni nerkowych. (Urządzenie do tej terapii wynalazł w 1954 r. inżynier z Kijowa, ale jego wynalazek nie zyskał rozgłosu).
- Urządzenia elektromagnetyczne: W urządzeniach elektromagnetycznych fala uderzeniowa generowana jest poprzez cewkę elektromagnetyczną, która porusza membranę i powoduje powstanie fali. Te urządzenia pozwalają na precyzyjne kontrolowanie parametrów fali, co jest istotne dla dostosowania terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.
- Urządzenia pneumatyczne (pirotechniczne): W tych urządzeniach fala uderzeniowa powstaje przez uderzenie tłoka w aplikator, a powstająca energia jest przenoszona na tkanki pacjenta. Urządzenia te są stosunkowo proste w budowie i obsłudze, a terapia nimi jest skuteczna i bezpieczna.
- Urządzenia piezoelektryczne: To najnowszy typ aparatów do terapii falą uderzeniową. Wykorzystują one efekt piezoelektryczny, czyli powstawanie pola elektrycznego pod wpływem deformacji materiału (lub odwrotnie), do generowania fal. Urządzenia piezoelektryczne są bardzo precyzyjne i pozwalają na najszerszą regulację parametrów fali.
Niezależnie od mechanizmu generowania fali uderzeniowej jej działanie zależy od ilości wyzwolonej energii. W terapii istotnym parametrem jest gęstość strumienia energii (ilość energii skoncentrowanej w jednostce powierzchni, mJ/mm2). Ze względu na ten parametr oddziaływanie falą uderzeniową dzieli się na:
- niskoenergetyczne, LESWT – Low energy shock wave therapy (< 0,2 mJ/mm2)
- wysokoenergetyczne, HESWT – High energy shock wave therapy (> 0,2 mJ/mm2)
Dodajmy jeszcze dla ścisłości, że pojęcie fala uderzeniowa stosuje się tutaj trochę „na wyrost”. Z punktu widzenia fizyki o fali uderzeniowej mówimy, gdy prędkość fali jest większa od prędkości dźwięku. Taka sytuacja ma miejsce dla fali skupionej, natomiast propagacja fali radialnej jest powolniejsza i w ścisłym rozumieniu powinniśmy mówić o fali ciśnienia, a nie o fali uderzeniowej.
Przykładowe aparaty stosowane w Polsce w terapii falą uderzeniową
Przedstawiamy kilka przykładów aparatów do terapii falą uderzeniową, reprezentujących różne technologie,
- Storz Medical Masterplus Ultra MP200: Jest to przykład urządzenia elektrohydraulicznego RSWT z falą uderzeniową o ciśnieniu od 0,3 do 5 barów. Jest jednym z najbardziej zaawansowanych urządzeń tego typu, oferując precyzyjną kontrolę nad parametrami terapii.
- Zimmer enPlus: Jest to aparat pneumatyczny, który oferuje szeroki zakres regulacji parametrów terapii. Jest to urządzenie kompaktowe i łatwe w obsłudze, co sprawia, że jest powszechnie wykorzystywane w gabinetach rehabilitacyjnych.
- BTL-6000 SWT Power: To urządzenie elektromagnetyczne, które oferuje doskonałe możliwości regulacji parametrów terapii. Jego cechą charakterystyczną jest wykorzystanie technologii V-Actor, która pozwala na równoczesne stosowanie terapii wibracyjnej.
- Richard Wolf PiezoWave2: Jest to przykład urządzenia piezoelektrycznego. Jest to bardzo precyzyjne urządzenie, które pozwala na szczegółową regulację parametrów terapii, co jest szczególnie istotne przy leczeniu schorzeń wymagających indywidualnego podejścia.
Wybór konkretnego urządzenia zależy od wielu czynników, w tym specyfiki schorzenia, wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta, a także od doświadczenia i preferencji terapeuty. Istotnym aspektem jest także dostępność serwisu i wsparcia technicznego, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania urządzenia.
Wszelkie porównania cenowe należy dokonywać bardzo ostrożnie, bo pozornie podobne funkcjonalnie urządzenia, ze względu na osiągane parametry, oprogramowanie i przeznaczenie mogą się różnić cenowo w zakresie od kilkuset złotych do ponad stu tysięcy złotych. Oczywiście, są to urządzenia nieporównywalne. Na termin „Shock Wave Therapy Apparats” na Amazonie dostaniemy ofertę o bardzo szerokiej gamie urządzeń w cenie od kilkuset do kilku tysięcy złotych. W zdecydowanej większości są to proste aparaty do masażu, czy szerzej do zastosowań kosmetologicznych. Profesjonalne urządzenia do zastosowań medycznych mają zwykle ceny w przedziale od 20000 zł do 70.000 zł. Najbardziej popularne na rynku krajowym aparaty do terapii falą uderzeniową zebrano w tabeli 2 prezentującej zdjęcia aparatów, przybliżone ceny i firmy oferujące dany aparat.
Najbardziej aktywne na krajowym rynku firmy i oferowane modele aparatów zestawiono w tabeli 3
Wnioski
Terapia falą uderzeniową, mimo że stosowana jest od kilkudziesięciu lat, wciąż jest technologią, która ma przed sobą wiele możliwości rozwoju. Jest to terapia, która ma potencjał, aby skutecznie leczyć wiele schorzeń, które są trudne do leczenia innymi metodami, a zarazem jest bezpieczna i ma niewiele przeciwwskazań.
Jednym z obszarów, w których możemy spodziewać się postępów, jest rozwój technologii. Nowe metody generowania fal, ulepszone aplikatory, lepsza kontrola parametrów terapii – to wszystko są możliwe kierunki rozwoju, które pozwolą na jeszcze lepsze dostosowanie terapii do potrzeb pacjenta. Innym istotnym obszarem jest poszerzenie spektrum zastosowań terapii. W chwili obecnej terapia falą uderzeniową jest stosowana głównie w ortopedii i rehabilitacji, ale jest wiele innych obszarów medycyny, w których ta terapia może znaleźć zastosowanie. Wymaga to jednak przeprowadzenia odpowiednich badań klinicznych i potwierdzenia skuteczności terapii.
Na przyszłość największym wyzwaniem jest jednak zapewnienie odpowiedniego szkolenia dla terapeutów. Terapia falą uderzeniową jest skomplikowaną technologią, która wymaga dużej wiedzy i doświadczenia ze strony terapeuty. Tymczasem w Polsce mamy do czynienia z brakiem odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów, co jest jednym z głównych ograniczeń dla dalszego rozwoju tej terapii. Potrzebne są programy szkoleniowe i edukacyjne, które pozwolą na poprawę jakości usług oferowanych pacjentom.
Podsumowując, terapia falą uderzeniową ma duży potencjał, ale ma też wiele wyzwań do pokonania. Potrzebny jest dalszy rozwój technologii, poszerzenie zastosowań terapii, a przede wszystkim zapewnienie odpowiedniego szkolenia dla terapeutów. Jedno jest pewne – terapia falą uderzeniową ma przed sobą jasną przyszłość.
Facebook
Twitter
Linkedin
Kup teraz
