Ćwiczenia aerobowe w wodzie podczas ciąży a ból podczas porodu

Tło

Poród to doświadczenie bolesne dla większości kobiet i wiele kobiet obawia się bólu, jaki będą czuć podczas porodu⁴⁹. Znieczulenie zewnątrzoponowe to najskuteczniejszy i najpowszechniej stosowany, oparty na farmaceutykach sposób uśmierzania bólu podczas porodu3. Technika ta jest wybierana przez 25% kobiet w Wielkiej Brytanii^23, 58% kobiet w Stanach Zjednoczonych16 oraz 58% do 61% kobiet w Hiszpanii²⁵. Jednakże pojawia się coraz więcej dowodów na to, że znieczulenie zewnątrzoponowe wydłuża czas trwania drugiego etapu porodu⁵¹ oraz zwiększa potrzebę narzędziowego porodu pochwowego^6,51. Przedłużony drugi etap porodu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem kwasicy oddechowej płodu, krwotoku poporodowego, zapalenia błon płodowych i łożyska oraz pęknięcia krocza i pochwy III i IV stopnia^24,52.

Co więcej, kilka badań, w tym przeprowadzona niedawno metaanaliza, wykazało, że przedłużony drugi etap porodu wiąże się z poporodowymi zdarzeniami niepożądanymi (zamartwica urodzeniowa, niski wynik testu Apgar w 5. minucie, sepsa, uraz porodowy, ryzyko przyjęcia na oddział intensywnej opieki poporodowej lub umieralność okołoporodowa)^2,24,36,42.

Znieczulenie zewnątrzoponowe, czyli bezpośrednie wstrzyknięcie leków do nerwów przenoszących ból, jest skuteczne, ale zwiększa ryzyko zdarzeń niepożądanych i komplikacji. Zespół popunkcyjny jest powszechną komplikacją, która dotyka do 17% kobiet po znieczuleniu zewnątrzoponowym.

Co więcej, ryzyko przypadkowego przekłucia opony twardej w wyniku wprowadzenia cewnika zewnątrzoponowego wynosi 1,5%¹². Zastrzyk do naczyń krwionośnych to poważna komplikacja, która może powodować niedokrwienie rdzenia kręgowego wywołane ściskaniem oraz wynikły z tego paraliż. Toksyczność znieczulenia miejscowego, gdy zostaje ono bezwiednie wprowadzone do wewnątrz naczyń krwionośnych, może powodować zapaść układu oddechowego i układu krążenia, przy czym częstość występowania wynosi 1 na 5000⁴⁴. Komplikacje blokady ośrodkowej (niedociśnienie u matki, zapaść oddechowa i utrata przytomności) oraz krwiak kręgosłupa wywołany znieczuleniem zewnątrzoponowym występują z częstością 1 na 168 tys.³⁹.

Większość kobiet w ciąży jest zainteresowana niefarmakologicznymi sposobami uśmierzania bólu podczas porodu26,49. Dlatego ważnym elementem edukacji przedporodowej jest zanurzanie w wodzie, ćwiczenia mięśni krocza, techniki oddechowe i relaksacyjne oraz masaż.

Chociaż sposoby niefarmakologiczne mają niewielki potencjał szkodliwości, dowody na ich skuteczność są ograniczone²¹. Istnieją pewne dowody, że aktywność fizyczna podczas ciąży redukuje ból podczas porodu^5,11,50. Co więcej, uprawianie umiarkowanej aktywności fizycznej podczas ciąży wiąże się ze zwiększonym poziomem endorfin, a to zapewnia ulgę od bólu podczas porodu i zmniejsza potrzebę znieczulenia^5,11,50. Niektóre badania wykazały, że ćwiczenia fizyczne łączą się ze zmniejszoną wrażliwością na ból, a istnieją też dowody, że ćwiczenia fizyczne zwiększają tolerancję na ból, ale nie próg bólowy³⁴. Korzyści z ćwiczeń podczas ciąży są powszechnie znane; wiele wytycznych ciążowej praktyki klinicznej zaleca ćwiczenia kobietom w ciążach o niskim poziomie ryzyka^4,30. Konkretniej, istnieją dowody, że interwencje oparte wyłącznie na aktywności fizycznej podczas ciąży zapobiegają cukrzycy ciążowej²⁹, regulują poziom cukru we krwi i redukują przybieranie na wadze podczas ciąży¹⁴. Ćwiczenia podczas ciąży mogą też zmniejszyć ryzyko nadciśnienia^27,28 oraz stanu przedrzucawkowego^14,17. Ćwiczenia aerobowe mogą obniżać ryzyko cukrzycy ciążowej u ciężarnych z nadwagą i otyłych^27,28. Jednakże podczas pierwszych kilku miesięcy ciąży należy unikać forsownych ćwiczeń aerobowych, ponieważ istnieją pewne dowody na podstawie badań obserwacyjnych, że wykonywanie tego typu ćwiczeń (recquetball, jogging itp.) przez więcej niż 7 h tygodniowo zwiększa ryzyko poronienia¹⁰. Pewne badania wykazały, że wykonywanie umiarkowanych ćwiczeń przez kobiety w ciąży zmniejsza liczbę porodów narzędziowych^15,30 i cesarskich cięć³⁰, podczas gdy inne badania nie wykazały różnic w sposobie rozwiązania ciąży^40,41.

Ćwiczenia w wodzie podczas ciąży to nieforsowna forma ćwiczeń, która jest mniej szkodliwa niż ćwiczenia obciążeniowe na ziemi^43,45. Zajęcia te dają kobietom poczucie nieważkości i swobody ruchu, zapewniają lepszą termoregulację dzięki zanurzeniu w wodzie, ciśnienie hydrostatyczne łagodzące obrzęki wywołane ciążą oraz zapobiega i leczy ból w dolnej części pleców⁴.