Laser wysokoenergetyczny w fizjoterapii i rehabilitacji

Ostre zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i wynikający z nich ból to zjawisko, z jakim przynajmniej raz w życiu mierzy się każdy, bez względu na wiek czy rodzaj aktywności. Natychmiastowe leczenie takich urazów może zapobiegać przejściu ich w stan przewlekły oraz powikłaniom, a nawet konieczności zastosowania interwencji chirurgicznej. W przypadku bolesnych stanów chorobowych nie ma możliwości zastosowania wielu tradycyjnie używanych sposobów leczenia, dopóki ból nie ustąpi lub nie zmniejszy się na tyle, by pacjent nie odczuwał go podczas zabiegów leczniczych. Natomiast technologia, jaką jest laser wysokoenergetyczny, stanowi opcję dostępną natychmiast, przynoszącą świetne rezultaty leczenia takich zaburzeń funkcjonalnych.

Stosowana tutaj moc wyjściowa jest 30-50 razy wyższa od mocy stosowanej przy LLLT, co skraca wymagany czas leczenia. LLLT ma głównie powierzchowne działanie, natomiast laser wysokoenergetyczny ma opcję wyboru w optycznym oknie biologicznym fali o długości 1064 nm, która pozwala na głęboką penetrację tkanki.

Laser wysokoenergetyczny może działać w dwóch trybach – ciągłym (wiązka laserowa emitowana jest w sposób nieprzerwany) i pulsacyjnym (wiązka laserowa emitowana jest w impulsach rozdzielonych przerwami).

W trybie pulsacyjnym przy wysokiej częstotliwości powtórzeń laser jest w stanie wytworzyć niedostrzegalny nacisk, działający na wolne zakończenia nerwowe i hamujący przekazywanie przez nie bodźców bólowych.

Z kolei tryb ciągły powoduje biostymulację (zdolność do stymulowania wzrostu tkanki i jej naprawy na poziomie komórkowym) w tkance wraz z termicznym efektem powodującym rozszerzenie się naczyń krwionośnych i w konsekwencji rozluźnienie mięśni.

Technologia ta oparta jest o podobną zasadę co laseroterapia niskoenergetyczna (LLLT – low level laser therapy), przy czym przynosi o wiele szybsze i intensywniejsze rezultaty odnośnie do ulgi w bólu, biostymulacji, gojenia się i regeneracji.

Efekty medyczne i zasady stosowania lasera wysokoenergetycznego

Przy zastosowaniu wiązki laserowej o fali długości 1064 nm na tkankę ludzką pewna ilość światła laserowego odbija się od skóry. Większość jednak przechodzi przez nią i wnika głębiej w tkankę, gdzie wchodzi w interakcję z nią na poziomie komórkowym i wywołuje następujące efekty lecznicze:

• Efekt przeciwbólowy. Laser wysokoenergetyczny stosowany w krótkich impulsach ma zdolność tworzenia rzeczywistych zmian nacisku niedostrzegalnych dla pacjenta. Mechanicznie stymuluje on wolne zakończenia nerwowe oraz, poprzez „bramkowanie” bólu, hamuje jego trajektorię i przynosi natychmiastową ulgę w bólu.
• Biostymulacja. Laser wysokoenergetyczny jest w stanie stymulować organizm na poziomie komórkowym poprzez zwiększanie jego energii. W mitochondriach wiązka laserowa aktywuje syntazę ATP, co nasila wytwarzanie ATP (adenozynotrifosforanu), czyli źródła energii organizmu. Szybsza – dzięki naświetleniu laserem – wymiana tlenu i metabolitów powoduje, że do mitochondriów dociera więcej atomów tlenu. Doprowadza to do jeszcze większej stymulacji mitochondriów, które przyspieszają syntezowanie ATP. ATP pozwala zaś na szybszą syntezę RNA i DNA, a zwiększenie jego ilości prowadzi do szybszej regeneracji i redukcji obrzęku w leczonym obszarze.
• Efekt cieplny. Efekt cieplny laseroterapii wysokoenergetycznej wynika z absorpcji wiązki laserowej o fali długości 1064 nm przez struktury powierzchowne, co prowadzi do wzrostu temperatury tkanki. Rozgrzanie struktur powierzchownych odpowiada za spadek współczynników rozproszenia i absorpcji przy fali długości 1064 nm i pozwala na jeszcze głębszą penetrację światła o tej długości fali. Efekt termiczny powoduje także wazodylatację, w wyniku której zwiększa się perfuzja krwi, do tkanek docierają większe ilości tlenu i odbierane są większe ilości metabolitów.
• Efekt przeciwzapalny. Energia dostarczana do komórek przez laser wysokoenergetyczny przyspiesza metabolizm komórkowy i powoduje szybszą resorpcję mediatorów prozapalnych. Zmniejszone stężenie tych mediatorów przywraca przepuszczalność kapilarną i skutkuje zupełną eliminacją stanu zapalnego oraz szybszym powrotem pacjenta do codziennej aktywności.

Zastosowania lasera wysokoenergetycznego

Choć pierwotnie jako wskazania do laseroterapii wysokoenergetycznej wymieniano ostre urazy i stany chorobowe układu mięśniowo-szkieletowego, lista zaburzeń jest o wiele szersza i obejmuje również stany przewlekłe.

Przy chronicznych problemach zdrowotnych bardzo skutecznym rozwiązaniem jest połączenie laseroterapii wysokoenergetycznej i fali uderzeniowej, choć każda z tych metod z osobna również przynosi efekty.

• Zespoły ciasnoty
• Zapalenia ścięgien
• Uraz pierścienia rotatorów
• Zespół szyjno-barkowy
• Zapalenie kaletki maziowej
• Ból dolnej części pleców
• Choroba zwyrodnieniowa stawów
• Przepuklina krążka międzykręgowego
• Naciągnięcie i skurcze mięśni
• Punkty spustowe
• Zapalenie powięzi podeszwowej
• Ostroga piętowa

Przeciwwskazania i środki ostrożności podczas stosowania lasera wysokoenergetycznego

Jak przy każdej metodzie fizykoterapii także i w tym przypadku należy zachować ostrożność. Jednym z kluczowych elementów bezpieczeństwa pracy z laserem wysokoenergetycznym jest stosowanie specjalnej osłony na oczy (okulary ochronne noszone przez terapeutę i pacjenta – przyp. red.) zawsze, gdy laser jest włączony, ponieważ wiązka laserowa, choć jest niewidzialna, może trwale uszkodzić oczy i doprowadzić do upośledzenia wzroku.

Jakie są przeciwwskazania przy laseroterapii wysokoenergetycznej:

• stosowanie lasera w okolicy oczu
• stosowanie lasera w miejscu tatuaży
• saświetlanie laserem piegów
• zaburzenia czucia
• bezpośrednie stosowanie lasera nad metalowymi implantami
• stosowanie lasera podczas ciąży
• stosowanie lasera w chorobie nowotworowej, naświetlanie zmian złośliwych i zmian potencjalnie przednowotworowych

Badanie kliniczne terapii laserem wysokoenergetycznym

W badaniu autorstwa D.L. Tache-Codreanu dwudziestu pacjentów z bólem dolnej części pleców leczono przy pomocy lasera wysokoenergetycznego (12 W). Zespół bólowy występujący u uczestników miał następujące cechy: ostry, występujący od niedawna i ograniczony do dolnej części pleców ból o charakterze nocyceptywnym z radikulopatią paretyczną. Zmierzono średni wyjściowy poziom bólu przy pomocy skali VAS (wynik 7,9) i zakres ruchu. Leczenie składało się z dwóch faz – przeciwbólowej i biostymulacyjnej. Podczas fazy przeciwbólowej urządzenie ustawiano na tryb pulsacyjny, częstotliwość 25 Hz, 10 W i dawkę 10 J/cm2. Leczony obszar ograniczony był do 25 cm2 i poddawany był naświetlaniu przez 1 min. i 40 sekund. W fazie biostymulacyjnej zastosowano następujące parametry: 6 W, 100 J/cm2 i czas naświetlania 6 minut i 56 sekund. Wyniki sprawdzono po 10 sesjach, które odbywały się w 10 kolejnych dniach.

Okazało się, że wynik VAS spadł o 36,7% do końcowego średniego poziomu 5. Zakres ruchu lędźwiowego odcinka kręgosłupa poprawił się przeciętnie o 46,42%. Ogólna jakość życia pacjentów określona przy pomocy standaryzowanego kwestionariusza poprawiła się o 42,8%.

Z perspektywy ogólnej badanie to jasno przedstawia zdolność lasera wysokoenergetycznego do zmniejszania bólu i przyspieszania regeneracji w celu poprawienia zdolności pacjenta do wykonywania zadań życia codziennego.