Czym jest dyskineza łopatki?

Czym jest dyskineza łopatki?

W literaturze przedmiotu dyskineza łopatki jest najczęściej definiowana jako "wszelkiego rodzaju nieprawidłowości dotyczące pozycji lub ruchu łopatki", niezależnie od ich etiologii¹.

Zgodnie ze stanowiskiem wypracowanym podczas konferencji poświęconej problematyce łopatki (Scapular Summit) w 2013 roku, Kibler i wsp. zdefiniowali dyskinezę łopatki jako "zmianę ruchu i położenia łopatki"².

Popularnym obszarem badań jest zagadnienie zmian w ustawieniu i ruchu łopatki w kontekście przyczyny i skutku bólu barku oraz szyi^10,11.

Worsley i wsp. opisali optymalne ustawienie łopatki w pozycji spoczynkowej w stosunku do klatki piersiowej w następujący sposób: "Gdy ramię zwisa swobodnie wzdłuż boku ciała, wyrostek barkowy (acromion) powinien znajdować się wyżej niż przyśrodkowa górna krawędź łopatki; grzebień łopatki (spina scapulae) powinien znajdować się pod kątem 15–30° względem płaszczyzny czołowej; krawędź przyśrodkowa (margo medialis) i kąt dolny łopatki (angulus inferior scapulae) powinny ściśle przylegać do klatki piersiowej; obojczyk powinien być w płaszczyźnie czołowej lekko zrotowany do tyłu"³.

Chociaż opisana pozycja jest ważna dla ustawienia członów łańcucha kinematycznego i stanowi podstawę ruchu, pod uwagę należy wziąć również orientację dynamiczną, związaną z czynnymi ruchami ramion.

Łopatka obserwowana od strony głowowej tworzy z płaszczyzną czołową kąt ok. 30°. (Źródło: Prometheus; grafika: Karl Wesker za: Schünke M., Schulte E., Schumacher U. Prometheus. LernAtlas der Anatomie. Allgemeine Anatomie und Bewegungssystem, ilustracje: M. Voll i K. Wesker, wyd. 5. Stuttgart; Thieme 2018)

Budowa łopatki

Łopatka tworzy fizjologiczne połączenie z klatką piersiową, nazywane stawem łopatkowo-piersiowym lub łopatkowo-piersiową powierzchnią ślizgową, które ze względu na wydrążenie stawowe (fossa glenoidalis) jest częścią stawu łopatkowo-ramiennego.

Funkcjonowanie łopatki jest uważane za prawidłowe, jeśli umożliwia centrowanie głowy kości ramiennej w wydrążeniu stawowym w celu uzyskania optymalnej kongruencji (zborności) w stawie barkowym, a tym samym zapewnienia stabilnej podstawy zarówno dla pozycji spoczynkowej, jak i dla ruchów barków i ramion.

Pod uwagę brane są dwa różne scenariusze: w jednym z nich dyskineza łopatki rozpatrywana jest jako następstwo bólu (podejście patokinezjologiczne), w drugim zaś – jako jego przyczyna (podejście kinezjopatologiczne).

W przypadku zaburzenia optymalnego ustawienia łopatki często występuje dysfunkcjonalny wzorzec przejawiający się ustawieniem panewki stawu barkowego do dołu i do przodu. Taka sytuacja pozwala wnioskować, że łopatka jest w większym stopniu obrócona ku dołowi.