Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego i stawu biodrowego. Porównanie wyników terapii

Wprowadzenie

Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) dotyka 528 milionów osób na całym świecie, przy czym największe obciążenie z powodu tego schorzenia związane jest ze stawem kolanowym i biodrowym¹. ChZS może rozwinąć się na różne sposoby, przy udziale jednego lub więcej czynników ryzyka, które – jak wykazano – są różne dla stawu kolanowego i biodrowego. Na przykład nadwaga i otyłość wiążą się z o wiele większym ryzykiem radiograficznej ChZ stawu biodrowego niż stawu kolanowego². Dlatego kliniczne obrazy pacjentów z ChZ stawu kolanowego i stawu biodrowego mogą się różnić, niewiele jest jednak dostępnych danych porównawczych^3.

Podstawą leczenia ChZS jest terapia ćwiczeniowa, a przeglądy systematyczne dostępnych danych pochodzących z randomizowanych badań sugerują, że efekt uśmierzania bólu występujący bezpośrednio po leczeniu jest większy u pacjentów z ChZ stawu kolanowego, z wielkością efektu na poziomie -0,49⁴, w porównaniu z ChZ stawu biodrowego (wielkość efektu -0,38)⁵. Jednak tylko nieliczne spośród badań ujętych w tych przeglądach systematycznych biorą pod uwagę zarówno pacjentów z ChZ stawu biodrowego, jak i z ChZ stawu kolanowego, co pozwoliłoby na bezpośrednie porównanie wyników leczenia^6-10.

Dlatego też trudno jest stwierdzić, czy różnica w efekcie uśmierzania bólu, o której donoszą przeglądy systematyczne, wynika z różnej odpowiedzi na terapię ćwiczeniową pacjentów z ChZ stawu kolanowego i stawu biodrowego, czy też jest skutkiem różnic w programach terapeutycznych.

Niewiele jest też badań opisujących wyniki edukacji pacjenta i terapii ćwiczeniowej odnośnie do jakości życia (QOL – quality of life) i obiektywnie ocenianych funkcji takich jak szybkość chodzenia. Wiedza na temat porównania efektów leczenia, przy wspólnym uczestnictwie pacjentów z ChZ stawu kolanowego i ChZ stawu biodrowego w tym samym programie rehabilitacyjnym, może pomóc w priorytetyzacji leczenia w systemie opieki zdrowotnej.

Program „Good Life with osteoArthritis in Denmark” (GLA:D®) to program edukacji pacjenta i nadzorowanej terapii ćwiczeniowej dla osób z ChZ stawu kolanowego i stawu biodrowego rozpoczęty w Danii w roku 2013¹¹ w celu ułatwienia wdrożenia wytycznych klinicznych odnośnie do ChZ stawu kolanowego wydanych w 2012 r.¹². W tym samym programie, w grupach mieszanych, uczestniczą pacjenci z ChZ stawu kolanowego i ChZ stawu biodrowego. Wyniki podawane przez pacjentów i przez klinicystów zbierane są w rejestrze klinicznym. Udział w GLA:D® wiąże się z ogólnym obniżeniem bólu o 25%, zwiększeniem szybkości chodu o 10%, zmniejszeniem liczby dni na zwolnieniu chorobowym w porównaniu z rokiem przed udziałem w GLA:D® oraz redukcją sięgania po farmakologiczne środki przeciwbólowe o 1/3^11,13.