Funkcja połykania u pacjentów covidowych po wentylacji mechanicznej

Podczas pierwszej fali pandemii COVID-19 7-8% pacjentów hospitalizowanych z powodu tej choroby trafiało na oddziały intensywnej terapii (OIT)¹. Główną przyczyną hospitalizacji była niewydolność oddechowa. Po przedłużonej (> 48 godzin) wentylacji mechanicznej często występuje dysfagia (dysfunkcja połykania). Inwazyjna wentylacja może niekorzystnie wpływać na funkcję krtani i fizjologię połykania^2,3 z powodu obrzęku, braku mobilności fałdów głosowych, zmniejszonego czucia i nieużywania mięśni⁴. Najsilniejszym czynnikiem ryzyka dysfagii po inwazyjnej wentylacji mechanicznej jest czas, podczas którego pacjent pozostaje zaintubowany, a częstość występowania tego powikłania jest różna w poszczególnych badaniach kohortowych i w zależności od definicji dysfagii.

W przeglądzie systematycznym Skoretz i wsp.⁵ 14 badań z udziałem 3520 pacjentów (hospitalizowanych z różnych powodów) po intubacji dotchawicznej stwierdzono częstotliwość dysfagii mieszczącą się w szerokim zakresieod 3% do 62%, przy czym najwyższa częstotliwość dysfagii występowała wśród pacjentów doświadczających najdłużej trwającej intubacji (> 24 godz.). Ponad połowa ujętych tam badań donosiła o częstotliwości dysfagii przekraczającej 20% oraz o powiązaniu między dysfagią a zapaleniem płuc, przedłużoną terapią antymikrobiotyczną, ponowną intubacją, tracheostomią, przedłużającym się pobytem w szpitalu i długością pobytu na OIT oraz ze zwiększoną śmiertelnością krótko- i długoterminową. Brodsky i wsp.⁶ badali prospektywnie osoby (n = 37) po przebyciu zespołu ostrej niewydolności oddechowej z objawami dysfagii po intubacji w okresie 5 lat po wypisie. Stwierdzili, że mediana czasu do wyzdrowienia wynosiła 3 miesiące, przy czym u 23% osób objawy utrzymywały się dłużej niż 6 miesięcy. Wszystkie ustąpiły przed upływem 5 lat od wypisu.

Stwierdzono, że pozycja na brzuchu zmniejsza śmiertelność wśród pacjentów z umiarkowanym do ciężkiego zespołem ostrej niewydolności oddechowej⁷, dlatego weszła ona do standardu opieki nad pacjentami z covid-19.

Brak jest obecnie danych pozwalających stwierdzić, czy pozycja ta wpływa ogólnie na funkcję połykania po wentylacji mechanicznej, czy też pacjenci z covid-19 są szczególnie narażeni ze względu na częstą potrzebę wydłużonego pobytu na OIT. Dysfagia jest diagnozowana i leczona generalnie przez specjalistę, często logopedę (specjalistę patologii mowy), ale może to być także przedstawiciel innej specjalizacji (np. foniatra, otolaryngolog, terapeuta zajęciowy, lekarz opieki krytycznej)⁴. Nierzadko oprócz klinicznego badania pacjenta zalecana jest ocena instrumentalna w postaci albo endoskopowej oceny połykania, albo wideofluoroskopii. Obie te metody są jednak uznawane za procedury generujące aerozol i z tego powodu podlegały ograniczeniom podczas pandemii covid-19⁹. Dysfagię wskazano jako jedno z najważniejszych następstw ciężkich i krytycznych postaci covid-19¹⁰. Nasilenie zjawiska krótko- i długoterminowej dysfagii u pacjentów z covid-19 nie jest jednak jeszcze znane. Niniejsze badanie miało trzy cele: określenie częstości występowania i stopnia dysfagii u pacjentów z covid-19 po wentylacji mechanicznej przy użyciu poziomu żywienia doustnego, określenie wskaźnika powrotu do zdrowia oraz zbadanie czynników ryzyka związanych z dysfagią. W niniejszym artykule terminy „dysfagia” i „dysfunkcja połykania” stosowane są wymiennie.

Metody

Uczestnicy

Niniejsze badanie było podłużnym badaniem kohortowym kolejnych pacjentów w wieku co najmniej 18 lat z pozytywnym wynikiem testu RT-PCR w kierunku Sars-Cov-2 przyjętych na jeden z trzech oddziałów