Zmiana biomechaniki funkcjonalnej po interwencji ukierunkowanych ćwiczeń u pacjentów z retrowersją panewki i zespołem konfliktu udowo-panewkowego

Søren Overgaard, Anders Holsgaard-Larsen, Rogerio Pessoto Hirata, Morten Bilde Simonsen, Anders Falk Brekke, Josefine E. Naili

Ortopedia

11 maja 2023

Artykuł na: 29-37 minut

687

Retrowersja panewki jest rodzajem dysplazji stawu biodrowego, który może powodować zespół konfliktu kości udowo-panewkowej (FAI – femoroacetabular impingement), prowadzić do bólu i ograniczonego zakresu ruchu stawu biodrowego. Interwencja ruchowa mająca na celu zmianę pochylenia miednicy i związaną z tym biomechanikę czynnościową może być użyteczną interwencją pierwszego kontaktu u pacjentów, którzy nie kwalifikują się do chirurgicznej modyfikacji stawów.

Wprowadzenie

Retrowersja panewki jest formą dysplazji stawu biodrowego, w której otwór czaszkowy panewki jest skierowany bardziej do tyłu niż do przodu w płaszczyźnie strzałkowej^1,2. Częstość występowania retrowersji panewki wynosi 4–7% u osób z prawidłowym przednim pochyleniem miednicy^3,4 i najczęściej występuje u młodych kobiet⁵. Stan ten jest związany ze zwiększonym przednio-górnym pokryciem głowy kości udowej² i często występuje z nadmiernym przednim pochyleniem miednicy⁶ i/lub zespołem konfliktu udowo-panewkowego (FAI)7.

U osób z retrowersją panewki i silnymi objawami oraz bólem można przeprowadzić chirurgiczną reorientację (zmianę położenia) panewki poprzez wykonanie osteotomii około panewkowej (PAO)⁸. Ta operacja zmniejsza ból⁸ i wykazuje dobre długoterminowe wyniki^9,10. Jednak PAO jest zabiegiem złożonym i technicznie wymagającym, obarczonym ryzykiem powikłań (tzn. uszkodzeniem naczyń lub nerwów, zakrzepicy, uszkodzeniem jamy stawowej, opóźnionego zrostu kostnego)^11,12. Dlatego leczenie niechirurgiczne (tzw. ćwiczenia ukierunkowane), obecnie interwencja pierwszego kontaktu, jest zalecana dla heterogennej grupy pacjentów w młodym i średnim wieku z bólem stawu biodrowego, którzy nie kwalifikują się do PAO^13. Pomimo tego, że jest to leczenie zalecane w praktyce klinicznej, brakuje dowodów na wpływ leczenia nieoperacyjnego na złagodzenie objawów i zmiany biomechaniki czynnościowej u pacjentów z retrowersją panewki i FAI¹⁴.

U osób z objawową retrowersją panewki i/lub osób z FAI ruchy wymagające dużego zakresu ruchu (ROM) w stawie biodrowym, zwłaszcza zginanie, mogą wywoływać i nasilać objawy^6,15,16. Objawy te mogą być dodatkowo zaostrzone przez przednie pochylenie miednicy z powodu nadmiernego pokrycia głowy i szyjki kości udowej w tej pozycji17. Dlatego użyte w artykule badanie miało na celu ocenę zmian w biomechanice przysiadu i chodu przed i po 8-tygodniowym programie ćwiczeń w domu, mającym na celu poprawę stabilności tułowia i ruchu miednicy, u osób z retrowersją panewki i FAI. Postawiono hipotezę, że poprawa ruchomości miednicy doprowadzi do poprawy zdolności wykonywania głębokiego przysiadu i zmniejszonego przedniego pochylenia miednicy podczas chodu po interwencji.

Metody

Projekt badania

Badanie przedstawia dodatkowe dane z jednoośrodkowego, prospektywnego badania interwencyjnego z udziałem uczestników z własnym okresem kontroli¹⁹. Po badaniach wyjściowych, po 8-tygodniowym okresie kontrolnym, nastąpił 8-tygodniowy okres ćwiczeń w domu. Spośród badanych, 20 uczestników zostało losowo wyodrębnionych do obecnego szczegółowego badania dotyczącego biomechaniki stawów.

Uczestnicy

Uczestnicy byli rekrutowani w Szpitalu Uniwersyteckim Odense w Danii od listopada 2018 r. do grudnia 2019 r. Kryteria włączenia to: wiek 18–40 lat; retrowersja panewki weryfikowana na radiogramie czołowym miednicy w standardowej pozycji stojącej na podstawie wskaźnika krzyżowego (COS) i symptomem związanym z tylną ścianą (ang. posterior wall sign, PWS)2; oraz objawy niewystarczająco nasilone dla PAO. Kryteria wykluczenia: współczynnik pochylenia miednicy większy niż 0,5 (z przedniego radiogramu miednicy w standardowej pozycji stojącej), wskazujący na pochylenie miednicy do tyłu²⁰; cechy radiologiczne choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego (<2 mm szpary stawowej)²¹; wcześniejsza operacja odcinka lędźwiowego, miednicy lub biodra; warunki niepozwalające na terapię ruchową; wskaźnik masy ciała (BMI) powyżej 35; lub nie rozumienie języka duńskiego w mowie i/lub piśmie.

Interwencja

Interwencja obejmowała edukację pacjenta w zakresie schorzenia stawu biodrowego, modyfikację aktywności, ćwiczenia rozciągające poprawiające ruchomość tylnego pochylenia miednicy, wzmacniające mięśnie odpowiedzialne za tylne pochylanie miednicy, poprawiające stabilność tułowia i kontrolę ruchu miednicy. Program ćwiczeń w domu został zainspirowany badaniami Warwicka dotyczącymi FAI7, wcześniejszymi badaniami ćwiczeń dotyczącymi różnych typów FAI^22,23,24,25 oraz anatomii funkcjonalnej²⁶ i trwał około 30–45 minut. Uczestnicy zostali poinstruowani, aby wykonywali ćwiczenia trzy razy w tygodniu, z opcjonalną dodatkową sesją ćwiczeń, pozwalającą na jeden dzień odpoczynku między treningami. Co drugi tydzień intensywność, liczba powtórzeń i/lub poziom trudności ćwiczeń, wzrastały. Dozwolona była indywidualizacja programu ćwiczeń (tzn. wykonywanie mniejszej liczby powtórzeń lub pomijanie ćwiczenia powodującego ból) i zachęcano do odnotowywania tego w dzienniku treningowym.

Charakterystyka pacjentów

Na początku badania oceniano następujące cechy: płeć (% kobiet), wiek (lata), wzrost (cm), masę ciała (kg), BMI (kg/m2) oraz pochylenie miednicy w płaszczyźnie strzałkowej za pomocą EOS z obciążeniem w pozycji stojącej (rentgen niskopromieniowy) jako kąt między linią łączącą górną granicę spojenia zębodołowego ze spojeniem kości krzyżowej a linią poziomą²⁸.

Wyniki

Spośród 20 włączonych uczestników dane kinematyczne były osiągalne dla 19 (18 kobiet). Jeden uczestnik został wykluczony z analizy na podstawie okludowanych markerów podczas prób głębokiego przysiadu.

Biomechanika przysiadu

Pacjenci byli w stanie wykonać głębszy przysiad, charakteryzujący się zwiększoną głębokością pionowego ustawienia miednicy (odległość od podłogi do najgłębszego pionowego ustawienia miednicy mierzona w mm) po interwencji wysiłkowej. Najgłębsza pionowa pozycja miednicy została zwiększona o 61 mm i 57 mm. Pochylenie miednicy do przodu zostało znacznie zmniejszone. Wreszcie w trzeciej próbie, zgięcie kolana wzrosło o 10°.

Biomechanika chodu

Analiza SPM ANOVA (analiza mocy jednoczynnikowej) nie wykazała zmian w biomechanice chodu pomiędzy trzema punktami czasowymi dla kinematyki miednicy i bioder we wszystkich trzech płaszczyznach, ani dla kinematyki kolana lub stawu skokowego w płaszczyźnie strzałkowej. Średnie pochylenie miednicy w płaszczyźnie przedniej nie zmieniało się istotnie pomiędzy punktami czasowymi. Ponadto nie stwierdzono znaczących różnic w prędkości chodu lub długości kroku między punktami czasowymi T1 i T2 (okres kontrolny) lub T2 i T3 (okres ćwiczeń).

Dyskusja

W badaniu oceniano zmianę biomechaniki czynnościowej po 8-tygodniowej ukierunkowanej interwencji ruchowej wśród uczestników z retrowersją panewki i FAI, którzy nie kwalifikowali się do leczenia PAO. W tym celu analizowano kinematykę miednicy i kończyn dolnych podczas głębokiego przysiadu i chodu poziomego, po okresie kontrolnym i okresie interwencji. Analizy całego cyklu ruchowego wykazały, że pacjenci byli w stanie wykonać głębszy przysiad, charakteryzujący się zwiększoną głębokością pionowego ustawienia miednicy (odległość od podłogi do najgłębszego pionowego ustawienia miednicy T1:366 mm, T2: 361 mm, T3: 304 mm) po interwencji ruchowej. Zwiększonej głębokości przysiadu towarzyszyło większe zgięcie kolan i zmniejszone przednie pochylenie miednicy. Dokładniej, pochylenie miednicy do przodu podczas głębokiego przysiadu po interwencji było znacznie zmniejszone do -1° w T3 w porównaniu do 5° w T1 i 4° w T2. Należy jednak zauważyć, że pozycja głębokiego przysiadu po interwencji nie spowodowała zwiększonego bólu zgłaszanego przez pacjentów. Tak więc, pomimo tego, że nie jest znana minimalna istotna klinicznie zmiana pochylenia miednicy, obserwowane zmniejszenie przedniego pochylenia miednicy może potencjalnie zmniejszyć objawy związane z FAI z powodu mniejszego nadmiernego pokrycia głowy i szyjki kości udowej podczas tej pozycji6. Ponadto, aby ustalić, czy obserwowane zmniejszenie przedniego pochylenia miednicy jest istotne klinicznie, potrzebny jest inny projekt badania.

Biomechanika chodu, parametry przestrzenno-czasowe chodu i zgłaszany przez pacjentów ból pozostały niezmienione po 8 tygodniach interwencji. Brak zmian we wzorcu chodu może wskazywać, że poprawa ROM w tylnym pochyleniu miednicy po interwencji nie wpływa na kinematykę miednicy i kończyn dolnych podczas chodu, prawdopodobnie z powodu mniejszych wymagań ROM podczas chodu w porównaniu z głębokim przysiadem lub innymi ruchami wymagającymi końcowego zasięgu zgięcia stawu biodrowego (np. wypady).

Zgodnie z obecną wiedzą, żadna wcześniejsza literatura nie badała wpływu ćwiczeń na biomechanikę przysiadu i chodu wśród osób z radiograficznie potwierdzoną retrowersją panewki. Jednak zarówno biomechanika przysiadu, jak i chodu została oceniona u osób z FAI i porównana ze zdrowymi osobami z grupy kontrolnej^33,34,35,36. Podczas gdy chodzenie po równym podłożu nie wymaga stosowania dużej ilości ROM w stawie biodrowym, u osób z FAI zaobserwowano znacznie niższą pionizację biodra, jak również osłabioną ROM miednicy w porównaniu ze zdrowymi osobami z grupy kontrolnej³⁵. Wcześniejsze piśmiennictwo, dotyczące nieco podobnego schorzenia, mówiło o mniejszej ROM w płaszczyźnie strzałkowej podczas chodu³⁷ oraz zmniejszonych wartościach rotacji zewnętrznej stawu biodrowego podczas chodu przed operacją u osób z FAI w porównaniu z grupą kontrolną³⁴. Ponadto zmiany w biomechanice stawu biodrowego, zarówno podczas chodu, jak i przysiadu, w porównaniu z grupą kontrolną, obserwowano przed i sześć miesięcy po operacji u pacjentów leczonych artroskopową operacją stawu biodrowego z powodu FAI³⁴. Zgodnie z wynikami niniejszego badania, Lamontagne i in. porównali biomechanikę przysiadu u osób z FAI i zdrowych osób z grupy kontrolnej i stwierdzili zmniejszone nachylenie miednicy w płaszczyźnie strzałkowej (FAI: 14,7° w porównaniu z grupą kontrolną: 24,2°) oraz ograniczoną głębokość przysiadu (FAI: 41,5% długości nóg w porównaniu z grupą kontrolną: 32,3% długość nogawki)³⁶. Autorzy doszli do wniosku, że ograniczony duży zakres ruchowy (ROM) miednicy strzałkowej może przyczynić się do zmniejszonej głębokości przysiadu³⁶.

W niniejszym badaniu ćwiczenia jako pierwsza metoda leczenia osób z objawową retrowersją panewki przyniosły znacznie większą głębokość przysiadu po okresie interwencji. Może to przekładać się na poprawę wykonywania czynności życia codziennego (np. wiązanie sznurowadeł, podnoszenie przedmiotów z podłogi) oraz innych czynności rekreacyjnych wymagających końcowego zgięcia stawu biodrowego. Nie zaobserwowano zmian w biomechanice chodu, co wskazuje, że adaptacje do programu ćwiczeń obserwowano jedynie podczas głębokiego przysiadu, który w przeciwieństwie do chodu poziomego jest ruchem wymagającym dużego zgięcia bioder i/lub pochylenia miednicy. Ból zgłaszany przez pacjentów był zmienny i nie stwierdzono istotnej zmiany w medianie grupowej NRS dla bólu. Możliwe, że niniejsze badanie nie miało wystarczających zasobów, aby uzyskać znaczące zmniejszenie bólu zgłaszanego przez pacjentów. Niemniej jednak w tej grupie pacjentów zwiększenie głębokości przysiadu po okresie interwencji, bez jednoczesnego nasilenia dolegliwości bólowych, należy uznać za wynik pozytywny. Wpływ leczenia chirurgicznego na upośledzenie fizyczne u osób z objawowym FAI oceniono w przeglądzie systematycznym¹⁶. Wyniki przeglądu były niespójne, chociaż zgodne z niektórymi obecnymi ustaleniami, co sugeruje, że głębokość przysiadu poprawia się po interwencji chirurgicznej¹⁶. Innym rodzajem niechirurgicznej interwencji jest progresywny trening oporowy, który koncentruje się na poprawie maksymalnej siły mięśni, w przeciwieństwie do obecnej wielozadaniowej interwencji skupiającej się na kontroli ruchu tylnej części miednicy i stabilności rdzenia. Jednak wpływ progresywnego treningu oporowego jako niechirurgicznego leczenia pacjentów z dysplazją stawu biodrowego pozostaje do wyjaśnienia i jest obecnie badany³⁸.

Jeśli chodzi o ograniczenia, włączona grupa uczestników składała się z 18 kobiet i jednego mężczyzny. Dlatego wyników nie można uogólniać na mężczyzn. Po drugie, niniejsze badanie przedstawia dane wtórne z prospektywnego badania interwencyjnego o innym celu. W związku z tym nie przeprowadzono wcześniejszego oszacowania liczebności próby dla pytania badawczego, którego dotyczy niniejsze badanie. U osób z miednicą wykazującą prawidłowe przechylenie miednicy do przodu częstość występowania retrowersji panewki wynosi 4–7%^3,4. Jednak u osób z objawową retrowersją panewki przedniego pochylenia miednicy jest zwiększone w porównaniu z populacją ogólną⁶. Średnie pochylenie miednicy w płaszczyźnie strzałkowej w grupie wynosiło 74°, czyli więcej niż normalne pochylenie miednicy wynoszące 60°−65°³⁹.

W populacji ogólnej radiograficzny objaw retrowersji panewki występuje bardzo często³⁵, a nawet częściej, gdy nie wyklucza się osób z nadmiernym przednim pochyleniem miednicy⁸. Jednak wśród włączonych badanych zaobserwowano dużą zmienność dynamicznego pochylenia miednicy podczas chodu, co wskazuje na niejednorodność grupy. Przy większej próbie badawczej możliwe jest, że stratyfikowanie uczestników na podstawie stopnia pochylenia miednicy mogłoby dać pozytywny wynik dla podgrupy osób, uzyskując największe odchylenia w pochyleniu miednicy. Mocne strony tego badania obejmują grupę uczestników z potwierdzoną radiologicznie retrowersją panewki. W innych badaniach oceniających ból stawu biodrowego u młodych dorosłych uwzględniono różne przypadki pacjentów pod względem rodzaju ucisku^40,41. Po drugie, niniejsze badanie obejmowało okres kontrolny, który umożliwił kontrolę zmienności międzysesyjnej (T1 vs. T2) oraz zmiany związanej z interwencją (T2 vs. T3). Obecny projekt badania wykorzystywał uczestników obserwatorów w celu kontroli, co oferowało praktyczną metodę oceny wpływu interwencji. Jednak dokładnej przyczyny i związku nie można wyciągnąć z obecnego projektu badania. Na koniec wykorzystano SPM do oceny potencjalnych zmian biomechanicznych przebiegów kinematycznych. Zastosowanie tej metody wiązało się z unikaniem błędu wyboru dyskretnych metryk i związanej z nimi krotności wyników statystycznych.

Z klinicznego punktu widzenia wyniki niniejszego badania sugerują, że interwencja ćwiczeń w domu była możliwa do wykonania pod względem przestrzegania ćwiczeń i miała pozytywny wpływ na biomechanikę przysiadu po 8 tygodniach. Przyszłe badania powinny ocenić, czy alternatywne interwencje, takie jak progresywny trening oporowy, sesje nadzorowane i interwencje trwające dłużej (tzn. 3 miesiące lub dłużej) mogą zmniejszyć ból i objawy zgłaszane przez pacjentów oraz zmienić pozycję miednicy w płaszczyźnie strzałkowej podczas chodu.

Wnioski

Po okresie interwencji uczestnicy byli w stanie wykonać głębszy przysiad, któremu towarzyszyło zwiększone zgięcie w kolanie i zmniejszone przednie pochylenie miednicy. Biomechanika chodu, charakteryzująca się przednim pochyleniem miednicy, czasowymi parametrami chodu i bólem zgłaszanym przez pacjentów, pozostała niezmieniona. Z perspektywy czasu ukierunkowany program ćwiczeń może poprawić funkcjonowanie w codziennych czynnościach wymagających końcowego zgięcia stawu biodrowego u pacjentów z retrowersją panewki niekwalifikujących się do leczenia chirurgicznego. Odkrycia te są ważne dla przyszłego projektowania interwencji ruchowych ukierunkowanych na pochylenie miednicy u osób z objawami.

Żródło: (np.) Gait & Posture 100 (2023) 96-102
(C) 2023 The Authors
Adaptacja: Klaudia Gregorczyk
Na podstawie licencji CC BY
(http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/)

Bibliografia

B. Direito-Santos, G. França, J. Nunes, A. Costa, E.B. Rodrigues, A.P. Silva, et al. Acetabular retroversion: diagnosis and treatment EFORT Open Rev., 3 (11) (2018), pp. 595-603
D. Reynolds, J. Lucas, K. Klaue Retroversion of the acetabulum. A cause of hip pain J. Bone Jt. Surg. Br. Vol., 81 (2) (1999), pp. 281-288
M. Ezoe, M. Naito, T. Inoue The prevalence of acetabular retroversion among various disorders of the hip J. Bone Jt. Surg. Am., 88 (2) (2006), pp. 372-379
C.M. Werner, C.E. Copeland, T. Ruckstuhl, J. Stromberg, C.H. Turen, F. Kalberer, et al. Radiographic markers of acetabular retroversion: correlation of the cross-over sign, ischial spine sign and posterior wall sign Acta Orthop. Belg., 76 (2) (2010), pp. 166-173
M. Tannast, K. Siebenrock, S. Anderson Femoroacetabular impingement: radiographic diagnosis--what the radiologist should know AJR Am. J. Roentgenol., 188 (6) (2007), pp. 1540-1552
A.F. Brekke, A. Holsgaard-Larsen, T. Torfing, S. Sonne-Holm, S. Overgaard Increased anterior pelvic tilt in patients with acetabular retroversion compared to the general population: a radiographic and prevalence study Radiography (2021)
D.R. Griffin, E.J. Dickenson, J. O’Donnell, R. Agricola, T. Awan, M. Beck, et al. The Warwick agreement on femoroacetabular impingement syndrome (FAI syndrome): an international consensus statement Br. J. Sport. Med., 50 (19) (2016), pp. 1169-1176 View PDF
C.L. Peters, L.A. Anderson, J.A. Erickson, A.E. Anderson, J.A. Weiss An algorithmic approach to surgical decision making in acetabular retroversion Orthopedics, 34 (1) (2011), p. 10
S.D. Steppacher, M. Tannast, R. Ganz, K.A. Siebenrock Mean 20- year followup of Bernese periacetabular osteotomy Clin. Orthop. Relat. Res., 466 (7) (2008), pp. 1633-1644
T.D. Lerch, S.D. Steppacher, E.F. Liechti, M. Tannast, K.A. Siebenrock One-third of hips after periacetabular osteotomy survive 30 years with good clinical results, no progression of arthritis, or conversion to THA Clin. Orthop. Relat. Res., 475 (4) (2017), pp. 1154-1168
S.S. Jakobsen, S. Overgaard, K. Søballe, O. Ovesen, B. Mygind-Klavsen, C.A. Dippmann, et al. The interface between periacetabular osteotomy, hip arthroscopy and total hip arthroplasty in the young adult hip EFORT Open Rev., 3 (7) (2018), pp. 408-417
Zaltz, G. Baca, Y.J. Kim, P. Schoenecker, R. Trousdale, R. Sierra, et al. Complications associated with the periacetabular osteotomy: a prospective multicenter study J. Bone Jt. Surg. Am. Vol., 96 (23) (2014), pp. 1967-1974
J.L. Kemp, M.A. Risberg, A. Mosler, M. Harris-Hayes, A. Serner, H. Moksnes, et al. Physiotherapist-led treatment for young to middle-aged active adults with hip-related pain: consensus recommendations from the International Hip-related Pain Research Network, Zurich 2018 Br. J. Sport. Med., 54 (9) (2020), pp. 504-511
Falk Brekke, S. Overgaard, A. Hróbjartsson, A. Holsgaard-Larsen Non-surgical interventions for excessive anterior pelvic tilt in symptomatic and non-symptomatic adults: a systematic review EFORT Open Rev., 5 (1) (2020), pp. 37-45
J.C. Clohisy, E.R. Knaus, D.M. Hunt, J.M. Lesher, M. Harris-Hayes, H. Prather Clinical presentation of patients with symptomatic anterior hip impingement Clin. Orthop. Relat. Res., 467 (3) (2009), pp. 638-644
L.E. Diamond, F.L. Dobson, K.L. Bennell, T.V. Wrigley, P.W. Hodges, R.S. Hinman Physical impairments and activity limitations in people with femoroacetabular impingement: a systematic review Br. J. Sport. Med., 49 (4) (2015), pp. 230-242
J.R. Ross, J.J. Nepple, M.J. Philippon, B.T. Kelly, C.M. Larson, A. Bedi Effect of changes in pelvic tilt on range of motion to impingement and radiographic parameters of acetabular morphologic characteristics Am. J. Sport. Med., 42 (10) (2014), pp. 2402-2409
E. von Elm, D.G. Altman, M. Egger, S.J. Pocock, P.C. Gotzsche, J.P. Vandenbroucke The strengthening the reporting of observational studies in epidemiology (STROBE) statement: guidelines for reporting observational studies Int. J. Surg., 12 (12) (2014), pp. 1495-1499
Falk Brekke, S. Overgaard, B. Mussmann, E. Poulsen, A. Holsgaard-Larsen Exercise in patients with acetabular retroversion and excessive anterior pelvic tilt: a feasibility and intervention study Musculoskelet. Sci. Pract., 61 (2022), Article 102613
Schwarz, A. Benditz, H.R. Springorum, J. Matussek, G. Heers, M. Weber, et al. Assessment of pelvic tilt in anteroposterior radiographs by means of tilt ratios Arch. Orthop. Trauma Surg., 138 (8) (2018), pp. 1045-1052
S. Jacobsen Adult hip dysplasia and osteoarthritis. Studies in radiology and clinical epidemiology Acta Orthop. Suppl., 77 (324) (2006), pp. 1-37
Smeatham, R. Powell, S. Moore, R. Chauhan, M. Wilson Does treatment by a specialist physiotherapist change pain and function in young adults with symptoms from femoroacetabular impingement? A pilot project for a randomised controlled trial Physiotherapy, 103 (2) (2017), pp. 201-207
A.A. Wright, E.J. Hegedus, J.B. Taylor, S.L. Dischiavi, A.J. Stubbs Non-operative management of femoroacetabular impingement: a prospective, randomized controlled clinical trial pilot study J. Sci. Med. Sport Sport. Med. Aust., 19 (9) (2016), pp. 716-721
K. Emara, W. Samir, H. Motasem el, K.A. Ghafar Conservative treatment for mild femoroacetabular impingement J. Orthop. Surg., 19 (1) (2011), pp. 41-45
D. Hunt, H. Prather, M. Harris Hayes, J.C. Clohisy Clinical outcomes analysis of conservative and surgical treatment of patients with clinical indications of prearthritic, intra-articular hip disorders PM R: J. Inj. Funct., Rehabil., 4 (7) (2012), pp. 479-487
P.K. Levangie, C.C. Norkin, M.D. Lewek Joint Structure and Function: A Comprehensive Analysis (Sixth ed.), FA. Davis Company, Philadelphia (2019)
Mussmann, C. Jensen, A.S. Bensen, T. Torfing, O. Ovesen, S. Overgaard Radiographic signs of acetabular retroversion using a low-dose slot-scanning radiographic system (EOS®) Radiography, 25 (3) (2019), pp. e53-e57
M. Tannast, S.B. Murphy, F. Langlotz, S.E. Anderson, K.A. Siebenrock Estimation of pelvic tilt on anteroposterior X-rays--a comparison of six parameters Skelet. Radiol., 35 (3) (2006), pp. 149-155
R. Thomeé A comprehensive treatment approach for patellofemoral pain syndrome in young women Phys. Ther., 77 (12) (1997), pp. 1690-1703
R. Davis, S. Ounpuu, D. Tybursk, J. Gage A gait analysis data collection and reduction technique Hum. Mov. Sci., 10 (5) (1991), p. 575
J.L. McGinley, R. Baker, R. Wolfe, M.E. Morris The reliability of three-dimensional kinematic gait measurements: a systematic review Gait Posture, 29 (3) (2009), pp. 360-369
T.C. Pataky Generalized n-dimensional biomechanical field analysis using statistical parametric mapping J. Biomech., 43 (10) (2010), pp. 1976-1982
D. Kumar, A. Dillon, L. Nardo, T.M. Link, S. Majumdar, R.B. Souza Differences in the association of hip cartilage lesions and cam-type femoroacetabular impingement with movement patterns: a preliminary study PM R: J. Inj. Funct., Rehabil., 6 (8) (2014), pp. 681-689
G.L. Cvetanovich, G.J. Farkas, E.C. Beck, P. Malloy, K. Jan, A. Espinoza-Orias, et al. Squat and gait biomechanics 6 months following hip arthroscopy for femoroacetabular impingement syndrome J. Hip Preserv. Surg., 7 (1) (2020), pp. 27-37
M.J. Kennedy, M. Lamontagne, P.E. Beaule Femoroacetabular impingement alters hip and pelvic biomechanics during gait Walking biomechanics of FAI Gait Posture, 30 (1) (2009), pp. 41-44
M. Lamontagne, M.J. Kennedy, P.E. Beaulé The effect of cam FAI on hip and pelvic motion during maximum squat Clin. Orthop. Relat. Res., 467 (3) (2009), pp. 645-650
L.E. Diamond, T.V. Wrigley, K.L. Bennell, R.S. Hinman, J. O’Donnell, P.W. Hodges Hip joint biomechanics during gait in people with and without symptomatic femoroacetabular impingement Gait Posture, 43 (2016), pp. 198-203
L.C.U. Reimer, S.S. Jakobsen, L. Mortensen, U. Dalgas, J.S. Jacobsen, K. Soballe, et al. Efficacy of periacetabular osteotomy followed by progressive resistance training compared to progressive resistance training as non-surgical treatment in patients with hip dysplasia (PreserveHip) - a protocol for a randomised controlled trial BMJ Open, 9 (12) (2019), Article e032782
K.A. Siebenrock, D.F. Kalbermatten, R. Ganz Effect of pelvic tilt on acetabular retroversion: a study of pelves from cadavers Clin. Orthop. Relat. Res., 407 (2003), pp. 241-248
L.E. Diamond, K.L. Bennell, T.V. Wrigley, R.S. Hinman, J. O’Donnell, P.W. Hodges Squatting biomechanics in individuals with symptomatic femoroacetabular impingement Med. Sci. Sport. Exerc., 49 (8) (2017), pp. 1520-1529
Graffos, M. Mohtajeb, M. Mony, J.F. Esculier, J. Cibere, D.R. Wilson, et al. Biomechanics during cross-body lunging in individuals with and without painful cam and/or pincer morphology Clin. Biomech., 76 (2020), Article 105030