Terapia manualna stawu biodrowego

Anatomia i biomechanika stawu biodrowego (ryc. 1 i ryc. 2)

Staw biodrowy jest klasycznym stawem kulistym. Posiada cztery cechy połączenia maziowego lub stawu maziówkowego: ma jamę stawową, jego powierzchnie stawowe pokryte są chrząstką stawową, wyściełany jest błoną maziową wytwarzającą maź stawową i otoczony jest torebką więzadłową (Byrd J., 2004). Panewkę o kształcie miseczki tworzy kość miedniczna z udziałem kości biodrowej (ok. 40% powierzchni panewki), kości kulszowej (40%) i łonowej (20%) (Schuenke M, Schulte E, 2006). U osób z niedojrzałym jeszcze kośćcem te trzy kości rozdzielone są trójpromieniową płytą chrzęstną – jej zespolenie rozpoczyna się ok 14-16. roku życia i kończy zazwyczaj w wieku 23 lat (Moore, 1992). W rzeczywistości, jeśli spojrzeć do wnętrza panewki, powierzchnia stawowa ma kształt półksiężyca. W obrębie półksiężycowatej lub podkowiastej chrząstki znajduje się centralny obszar – środkowo-dolny dół panewki. To wypełniona tkanką tłuszczową przestrzeń, mieszcząca w sobie pokrytą błoną maziową poduszkę tłuszczową i stanowiąca miejsce przyczepu panewkowego więzadła głowy kości udowej. Poniżej tego miejsca panewkę biodrową zamyka dolna część więzadła poprzecznego.

Rycima 1

Rycina 2

Do obrzeża panewki przytwierdzony jest obrąbek chrzęstno-włóknisty. Obrąbek jest już dokładnie przebadany, ponieważ rozdarcia obrąbka panewkowego są najczęstszym wskazaniem do artroskopii stawu biodrowego (Byrd 2005). Chociaż w mniejszym stopniu przyczynia się on do utrzymania stabilności stawu niż podobny obrąbek znajdujący się w stawie ramiennym, spełnia swoje zadanie. Odgrywa także ważną rolę w prawidłowym rozwoju stawu i rozkładzie sił wokół niego (Kim YH, 1987; Tanabe H, 1991). Sugeruje się również, że pełni on rolę w ograniczaniu przepływu mazi stawowej do przestrzeni okołostawowej stawu biodrowego, przez co pomaga w tworzeniu podciśnienia w stawie biodrowym (Ferguson SJ, Bryant JT, Ganz R 2003).

Obrąbek to pierścień chrzęstno-włóknisty otaczający panewkę stawu biodrowego. W przekroju ma kształt trójkątny, w miejscu przyczepu do kości ma ok. 4,7 mm szerokości i ok. 5,5 mm wysokości (Seldes i wsp., 2001). Zbudowany jest przede wszystkim z włókien kolagenowych typu I (Petersen i wsp., 2003). Zadaniem obrąbka jest w większym stopniu stabilizacja stawu niż zmniejszanie naprężeń kontaktowych chrząstki powstających podczas wykonywania codziennych czynności (Henak CR i wsp., 2011). W praktyce klinicznej uszkodzenia obrąbka diagnozuje się dość często, co sugeruje, że może on być poddawany znacznym obciążeniom (Blankenbaker i wsp., 2007; Burnett i wsp., 2006).

Aby zapewnić pełny zakres ruchu, głowa kości udowej pokryta jest odpowiednio chrząstką stawową, której zasięg wykracza poza brzegi panewki. Pokryty obszar to 60-70% powierzchni kuli. W środkowej części głowy kości udowej znajduje się niepokryty chrząstką obszar – dołek głowy kości udowej – stanowiący miejsce udowego przyczepu więzadła głowy kości udowej.

Więzadło głowy kości udowej, chociaż jest ukrwione, nie bierze udziału w stabilizacji stawu biodrowego. Pokryte jest błoną maziową, zatem choć znajduje się wewnątrz stawu, jest strukturą pozamaziówkową. Głowa kości udowej jest połączona z trzonem kości udowej za pomocą szyjki kości udowej, której długość różni się w zależności od rozmiarów ciała. Kąt pomiędzy szyjką a trzonem wynosi zazwyczaj 125±5 stopni u zdrowej osoby dorosłej, przy czym o koślawości bioder mówimy, jeśli wartość ta przekracza 130 stopni, a o biodrze szpotawym, gdy nachylenie to jest mniejsze niż 120 stopni.