Wpływ fizjoterapii na zdrowie psychiczne

Wprowadzenie

Tak jak sprawność fizyczna pomaga naszemu ciału pozostać silnym, sprawność umysłowa pomaga nam osiągnąć i utrzymać zdrowie psychiczne. Kiedy jesteśmy zdrowi psychicznie, cieszymy się życiem i otaczającymi nas ludźmi. Możemy być kreatywni, uczyć się, próbować nowych rzeczy i podejmować ryzyko. Lepiej radzimy sobie w trudnych chwilach w życiu osobistym i zawodowym. Odczuwamy smutek i ból, które mogą przyjść wraz ze śmiercią bliskiej nam osoby, utratą pracy lub problemami w związku i innymi trudnymi wydarzeniami, ale z czasem jesteśmy w stanie ruszyć z miejsca i znów cieszyć się życiem.

WHO definiuje zdrowie psychiczne jako „stan dobrego samopoczucia, w którym jednostka realizuje swoje własne umiejętności, może poradzić sobie z problemami życia codziennego, może produktywnie i owocnie pracować oraz mieć swój wkład w rozwój społeczeństwa”. Dobry stan zdrowia psychicznego ma fundamentalne znaczenie zarówno dla naszego dobrego samopoczucia, jak i naszych rodzin oraz społeczności. Osłabienie zdrowia psychicznego jest uważane za jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności, niskiej jakości życia i niedostatecznej produktywności.

Na pewnym etapie życia problemy ze zdrowiem psychicznym dotykają co czwartego z nas. Depresja, zespół stresu pourazowego, lęki i inne problemy mogą być wywołane przez stres dotykający nas w życiu osobistym lub związany ze stylem życia, taki jak ten spowodowany żałobą, rozpadem związku lub utratą pracy. Mogą być one również wynikiem uzależnienia od narkotyków lub alkoholu, choroby lub długotrwałej niepełnosprawności fizycznej.

Na stan zdrowia psychicznego wpływ ma złożona interakcja czynników biologicznych, psychologicznych, społecznych, środowiskowych i ekonomicznych. Problemy ze stanem psychicznym nie wykluczają istnienia dolegliwości fizycznych lub urazów. Pacjent z chorobą psychiczną, tak jak każda inna osoba w jego otoczeniu, może cierpieć na ból szyi lub pleców. Wielu pacjentów cierpiących na chorobę psychiczną doświadcza, na pewnym etapie trwania choroby, swego rodzaju depresji, letargu i spadku motywacji i/lub obniżenia poczucia własnej wartości, nie tylko z powodu stanu psychicznego, ale także z powodu skutków ubocznych leków przepisanych w celu leczenia właściwej choroby. W rezultacie pacjenci ci są bardziej podatni na problemy z plecami i szyją spowodowane nieprawidłową pozycją ciała podczas odpoczynku, siedzenia i stania. Dobry stan zdrowia psychicznego ma fundamentalne znaczenie zarówno dla naszego dobrego samopoczucia, jak i naszych rodzin oraz społeczności.

Korelacja między złym stanem psychicznym a zwiększoną częstością występowania chorób przewlekłych i możliwych do uniknięcia schorzeń układu mięśniowo- szkieletowego oraz uogólnionego bólu podkreśla potrzebę skutecznego i holistycznego oraz multidyscyplinarnego podejścia do leczenia chorego. Wspólne występowanie wielu zaburzeń wywiera skumulowany efekt skutkujący niepełnosprawnością – 75% osób, u których występują zarówno choroby fizyczne, jak i psychiczne, zgłasza łagodną do ciężkiej niepełnosprawność.

Dlaczego fizjoterapia pomaga zdrowiu psychicznemu?

Fizjoterapia może w znacznym stopniu przyczynić się do utrzymania zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia. Ważne jest, aby wytworzyć powszechną w świecie medycznym świadomość odnośnie do wpływu fizjoterapii także na sferę zdrowia psychicznego. Fizjoterapeuci są powszechnie uważani raczej za rehabilitantów ciała, a nie umysłu. Jednak rośnie ich rola jako osób pomagających pacjentom w odzyskaniu zdrowia psychicznego w połączeniu ze zdrowiem fizycznym. Fizjoterapia polega bowiem na umiejętnym zastosowaniu rehabilitacji w celu promowania, utrzymywania i przywracania dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego.

Wraz z rosnącym znaczeniem przywiązywanym do zdrowia psychicznego u osób z długotrwałymi problemami natury fizycznej oraz do zapewniania osobom z poważnymi i trwałymi problemami ze zdrowiem psychicznym dostępu do skutecznej terapii fizycznej fizjoterapeuci stali się kluczowym ogniwem we wcielaniu w życie maksymy „w zdrowym ciele zdrowy duch”, a także w świadczeniu pacjentom kompleksowej opieki zdrowotnej. Jako „ekspert od spraw fizycznych” fizjoterapeuta odgrywa kluczową rolę w promowaniu zdrowia, zapobieganiu chorobom i ich nawrotom, może on zatem wnieść znaczący wkład w promowanie zmiany stylu życia i kontrolowania masy ciała.

• Fizjoterapia to jedna z niewielu profesji, której przedstawiciele przeszli specjalne szkolenie w zakresie zdrowia fizycznego i psychicznego, aby wypełnić lukę między potrzebami fizycznymi i psychicznymi.
• Fizjoterapeuci posiadają rozległą wiedzę na temat zalecania ćwiczeń i są dobrze przygotowani do odpowiedniego dobierania i przepisywania aktywności fizycznej w celu zaspokojenia potrzeb związanych z nastrojem i dobrym samopoczuciem, a także w celu promocji zdrowia, poprzez zajęcie się chorobami współistniejącymi związanymi ze zdiagnozowanym problemem z zakresu zdrowia^7,2.
• Fizjoterapeuci pracują we wszystkich obszarach świadczenia usług zdrowotnych i opracowują modele rehabilitacji oraz zasady rekonwalescencji. Są zatem dobrze zaznajomieni z zasadami rozwoju i tworzenia ułatwień wspierających opiekę zdrowotną, której celem jest wspieranie pacjenta podczas drogi do odzyskania dobrego samopoczucia i w czasie rekonwalescencji.
• Fizjoterapeuci posiadają uprawnienia do dotykania swoich pacjentów (dotyk budzi zaufanie i troskę)¹³.
• Fizjoterapeuci, w ramach swoich działań, stosują terapię poznawczo-behawioralną. Wyspecjalizowani fizjoterapeuci mogą ponadto pełnić rolę lekarza pierwszego kontaktu w przypadku chorób psychicznych i rolę koordynatorów opieki zdrowotnej.
• Fizjoterapeuci mają również świadomość wpływu niektórych rodzajów leków, takich jak beta-blokery, neuroleptyki lub leki przeciwdepresyjne, na zdolność pacjentów do wykonywania ćwiczeń.
• Mogą podejmować interwencje ukierunkowane na zwalczanie problemów fizycznych u osób ze zdiagnozowanymi problemami psychicznymi, które utrudniają integrację społeczną i powrót do zdrowia, takie jak minimalizowanie lub przeciwdziałanie skutkom ubocznym niektórych leków psychotropowych^8,12,5.
• Ćwiczenia zalecane przez fizjoterapeutów mają na celu poprawę funkcji poznawczych i plastyczności mózgu^6,10.
• Fizjoterapeuci wykorzystują holistyczne podejście do pacjenta, kierując się niezbędną prostotą i podstawowymi wartościami koniecznymi do całościowego uzdrowienia chorego. Słuchające ucho i dotyk terapeutyczny oraz wyuczona wnikliwość wraz z biegłością w danej dziedzinie mogą wiele zdziałać, aby pomóc osobom w potrzebie.

Fizjoterapeuci, poprzez promocję zdrowia, pomoc w leczeniu bólu i chorób przewlekłych oraz w podejmowaniu odpowiedzialności za własne życie i radzeniu sobie z chorobami współistniejącymi związanymi z chorobami psychicznymi, są w stanie pozytywnie wpłynąć na samopoczucie osób z zaburzeniami psychicznymi. Zgodnie ze stanowiskiem Australian Physiotherapy Association (APA Position Statement, 2011):

• Zawód fizjoterapeuty pełni ważną rolę w zarządzaniu fizycznymi potrzebami osób z zaburzeniami psychicznymi.
• Poprawa zdrowia fizycznego korzystnie wpływa na dobre samopoczucie psychiczne i może zapobiegać rozwojowi współistniejących chorób psychicznych, takich jak depresja i lęk.
• Fizjoterapeuci są dobrze przeszkoleni i posiadają doświadczenie w radzeniu sobie z problemami natury fizjologicznej oraz posiadają niezbędną wiedzę ekspercką, aby zapobiegać i leczyć choroby współistniejące z chorobami psychicznymi.
• Optymalna terapia osób cierpiących na choroby psychiczne koncentruje się na pacjencie i zakłada multidyscyplinarną terapię promującą wzięcie odpowiedzialności za własne zdrowie.

Cele fizjoterapii

Celem fizjoterapii w odniesieniu do zdrowia psychicznego „jest promowanie dobrego samopoczucia i autonomii osób z dysfunkcją fizyczną związaną z chorobą psychiczną lub chorobą fizyczną oraz zastosowanie metod leczniczych do wpływania na zdrowie psychiczne” (CPMH 1995). Korzystając z umiejętności rozwiązywania problemów i rozumowania klinicznego, fizjoterapeuci pracują nad przywróceniem funkcjonalnego zakresu ruchomości lub zmniejszeniem jego upośledzenia, wykorzystując ruch, ćwiczenia i stosując zabiegi fizykoterapeutyczne. Fizjoterapia polega bowiem na umiejętnym zastosowaniu rehabilitacji w celu promowania, utrzymywania i przywracania dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego.

Do celów fizjoterapii należą:

• W odpowiedzi na zalecenia ujęte w skierowaniu opracowywanie wraz z pacjentem programu leczenia odpowiadającego jego indywidualnym potrzebom
• Ocenianie zdolności motorycznych, ruchomości i zdolności funkcjonalnych pacjentów z trudnościami fizycznymi związanymi z chorobą psychiczną lub fizyczną 
• Wykorzystywanie fizjoterapii do maksymalizacji potencjału fizycznego i promowania dobrego samopoczucia oraz zdrowia psychicznego 
• Podkreślanie istnienia powiązań pomiędzy dobrostanem fizycznym i psychicznym, zachęcanie do udziału w zajęciach rekreacyjnych oraz aktywności fizycznej działającej na rzecz dobrego samopoczucia i powrotu do zdrowia, a także zmniejszającej izolację i wykluczenie społeczne.

Fizjoterapia i przykłady konkretnych chorób

Fizjoterapia ma do odegrania ważną rolę w pomaganiu osobom z problemami psychicznymi. Badania wykazują, że regularne ćwiczenia korzystnie wpływają na nastrój i zwiększają poczucie własnej wartości. Fizjoterapeuci są w stanie diagnozować pacjentów i opracowywać bezpieczne, przyjemne programy ćwiczeń dostosowane do ich potrzeb, które pomogą im w odzyskaniu dobrego samopoczucia psychicznego i fizycznego. Mogą również łagodzić ból pleców i inne objawy fizyczne, które często towarzyszą problemom ze zdrowiem psychicznym, ucząc technik relaksacyjnych lub stosując masaż bądź inne terapie manualne.

Fizjoterapeuci zajmujący się zdrowiem psychicznym zapewniają szeroką gamę terapii, mających na celu złagodzenie objawów fizycznych, utrzymanie i promowanie dobrego samopoczucia pacjentów, zarówno fizycznego, jak i psychicznego.

Terapia ruchowa w chorobach psychicznych

Biorąc pod uwagę powszechne występowanie i znaczne koszty finansowe związane z leczeniem problemów psychicznych, ćwiczenia fizyczne, jako jedna z opcji terapeutycznych, zasługują na uwagę. Stają się one jedną z głównych metod stosowanych przez fizjoterapeutów w odniesieniu do zdrowia psychicznego. Ocenie i monitorowaniu poddawana jest sprawność fizyczna i tolerancja wysiłkowa pacjentów. Ćwiczenia można wykonywać pod nadzorem lub samodzielnie, przy wsparciu fizjoterapeuty.

Pacjenci cierpiący na problemy psychiczne zwracają uwagę na pozytywne efekty psychologiczne aktywności fizycznej. Ćwiczenia mogą bowiem poprawić sposób, w jaki dana osoba postrzega swoją kondycję fizyczną, predyspozycje sportowe i własne ciało. Kolejną korzyścią jest poprawa samooceny. Aby utrzymać korzystne efekty ćwiczeń fizycznych należy je odpowiednio dawkować, z właściwą intensywnością i czasem ich trwania. Przestrzeganie zasad rehabilitacji lub programu ćwiczeń może być problematyczne dla pacjentów cierpiących na chorobę psychiczną. Może być to spowodowane obniżeniem koncentracji, paranoją, zmartwieniami, niską motywacją i skutkami ubocznymi leków. Fizjoterapeuta zajmujący się zdrowiem psychicznym pełni rolę edukatora i motywatora, który wspiera pacjenta i zachęca do zaangażowania w aktywność fizyczną i ćwiczenia.

Redukcja masy i jej utrzymanie przy pomocy fizjoterapii

Skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków psychotropowych często jest przyrost masy ciała, do którego przyczyniać się mogą także zobojętnienie, spadek motywacji i brak aktywności fizycznej lub nieprawidłowa dieta. Fizjoterapeuta zajmujący się zdrowiem psychicznym posiada odpowiednie umiejętności pozwalające na ocenę sprawności fizycznej i opracowanie odpowiednich indywidualnych programów ćwiczeń, których celem jest osiągnięcie lub utrzymanie wagi pacjentów w prawidłowym zakresie. W wielu szpitalach, w warunkach sprzyjających aktywności fizycznej, prowadzone są regularne zajęcia grupowe, pomagające pacjentom w redukcji masy ciała lub jej utrzymaniu.

Schizofrenia a fizjoterapia

Fizjoterapia jest istotną składową multidyscyplinarnej opieki nad osobami ze schizofrenią. W przeglądzie badań nad ćwiczeniami fizycznymi przeprowadzonym w 2010 roku naukowcy z Uniwersytetu w Toronto donosili, iż regularne, umiarkowane ćwiczenia aerobowe mogą złagodzić objawy depresji, uczucie izolacji społecznej i niskiej samooceny u schizofreników. Ćwiczenia fizyczne mogą być również przydatne jako forma odwracania uwagi w przypadku innych objawów, takich jak halucynacje słuchowe. Inne korzyści z ćwiczeń fizycznych obejmują poprawę zachowania i postrzegania samego siebie.

Fizjoterapia w ciężkich zaburzeniach depresyjnych 

(MDD – major depressive disorder) 22% populacji seniorów cierpi na depresję, a siedzący tryb życia jest istotnie skorelowany z zachorowalnością na depresję³. Naukowcy odkryli, że co najmniej 30 minut aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności dziennie, przez większość dni tygodnia, może przynosić korzyści dla zdrowia psychicznego. Aktywność fizyczna stymuluje bowiem ośrodki odpowiedzialne za utrzymanie ciśnienia śródczaszkowego (dochodzi do uwalniania endorfin), a to z kolei prowadzi do poprawy samopoczucia psychicznego. Endorfiny działają zarówno jako środki przeciwbólowe, jak i uspokajające, a tym samym poprawiają sen. Regularne ćwiczenia, jeśli wykonywane są wspólnie z innymi ludźmi, zapewniają też wsparcie społeczne i zmniejszają uczucie osamotnienia. Pomagają również przeciwdziałać charakterystycznemu dla depresji wycofaniu, bezczynności i poczuciu beznadziejności. Badania pokazują, że działanie antydepresyjne mają zarówno ćwiczenia aerobowe, jak i anaerobowe. Wykazały także, że istnieje odwrotna zależność między treningiem aerobowym^4,9 oraz treningiem siłowym^15,16 a depresją dotykającą seniorów. Badano również wpływ ćwiczeń fizycznych na zapobieganie depresji^11,17.

Choroba Alzheimera - czy fizjoterapia pomaga?

Choroba Alzheimera to choroba neurodegeneracyjna, charakteryzująca się tworzeniem płytek β-amyloidowych, utratą neuronów w obrębie hipokampu, zmniejszoną funkcją cholinergiczną i pogorszeniem funkcji poznawczych. Uważa się, że za wystąpienie choroby odpowiadają bodźce środowiskowe wraz z czynnikami genetycznymi. Wśród zmian stylu życia związanych z zapobieganiem chorobie Alzheimera ćwiczenia postrzegane są jako jedne z najważniejszych¹⁴. W kilku badaniach odnotowano związek między aktywnością fizyczną a zmniejszoną częstością występowania demencji lub pogorszenia funkcji poznawczych^18,1. Teri i wsp. zaobserwowali, że 30 minut treningu fizycznego dziennie (aerobik, ćwiczenia rozciągające i siłowe) zmniejszyło liczbę hospitalizacji u 153 pacjentów z alzheimerem. Zredukowaniu uległy również objawy depresyjne i poprawiła się jakość życia. W innym badaniu Williams i Tappen (2007) zaobserwowali przeciwdepresyjne działanie ćwiczeń w ciężkich przypadkach AD.

Wpływ fizjoterapii w zaburzeniach lękowych

Naukowcy odkryli ponadto, że ćwiczenia są narzędziem do leczenia lęków – a być może także do zapobiegania im. Nasze codzienne życie jest pełne stresu i zagrożeń, które aktywują współczulny układ nerwowy, co prowadzi do podniesienia ciśnienia krwi, przyspieszenia tętna i zwiększenia stężenia hormonów stresu. Ćwiczenia fizyczne dają efekt porównywalny z różnymi formami psychoterapii w leczeniu zaburzeń lękowych.

Fizjoterapia odgrywa również rolę w leczeniu zaburzeń, takich jak jadłowstręt psychiczny, które zniekształcają obraz ciała. Przy użyciu niewerbalnych umiejętności masażu, relaksacji i ruchu możliwe jest wpływanie na wewnętrzne i zewnętrzne poczucie samoświadomości. W połączeniu z praktycznymi umiejętnościami radzenia sobie ze stresem kształtuje to większe poczucie akceptacji i zrozumienia ciała, podczas gdy pacjent przechodzi złożoną terapię mającą na celu odzyskanie prawidłowej masy ciała, a następnie psychoterapię.

Doradcza /Koordynująca/Edukacyjna rola fizjoterapeuty

Terapeuta powinien informować lekarza o postępach swojego pacjenta, zwłaszcza o osiągniętych kamieniach milowych lub utrzymujących się niepowodzeniach. Taką komunikację mogą ułatwiać dobrowolne, konstruktywne i nieformalne relacje między całym personelem. Sugestie fizjoterapeuty dotyczące programu leczenia są zwykle mile widziane przez lekarzy zorientowanych w psychiatrii, ponieważ często nie znają oni najnowszych osiągnięć fizjoterapii. Fizjoterapeuta może zostać także poproszony o opinię, która może być istotna przy podejmowaniu decyzji odnośnie do planu leczenia pacjenta. Koordynowanie odbywa się bezpośrednio poprzez rolę doradczą. Często dotyczy to kontaktu z poprzednimi lekarzami, ponieważ pacjenci nie zawsze są w stanie podać wiarygodną i spójną historię choroby.

Rola edukacyjna odnosi się przede wszystkim do personelu pielęgniarskiego i jest jednym z najważniejszych obowiązków fizjoterapeuty pracującego w szpitalu psychiatrycznym (np. ćwiczenia oddechowe, pozycje drenażu ułożeniowego, wspomaganie odkasływania, używanie szyn stabilizujących, prawidłowa metoda chodzenia itp.). Jednym z powodów jest to, że pielęgniarki psychiatryczne mogą posiadać mniejszą wiedzę na temat fizjologii niż inne pielęgniarki; drugim jest fakt, że pacjent jest często częściowo lub nawet całkowicie niezdolny do wykonywania ćwiczeń bez nadzoru. Gdy sposób postępowania będzie dla niego znany i zrozumiały, pacjent będzie mógł więcej ćwiczyć przy wsparciu otrzymywanym od pielęgniarek, niż z samym fizjoterapeutą, który nierzadko nie może poświęcić mu wystarczająco dużo czasu.

Fizjoterapeuci zajmujący się zdrowiem psychicznym często edukują pacjentów na temat tego, jak przyjmować prawidłową postawę ciała dla osiągnięcia dobrego samopoczucia, a także promowania pozytywnego poczucia własnej wartości. Pacjentom zostają przedstawione potencjalne korzyści płynące z ćwiczeń fizycznych w różnych chorobach psychicznych i ustalane są z nimi indywidualne plany ćwiczeń oraz zalecenia odnośnie do ćwiczeń wykonywanych w domu. Fizjoterapeuci zajmujący się zdrowiem psychicznym ściśle współpracują z innymi członkami multidyscyplinarnego zespołu, aby dbać o fizyczne i psychiczne dobre samopoczucie pacjentów. Ważne jest, aby inni członkowie zespołu wiedzieli, co fizjoterapeuci mogą zaoferować pacjentom w zakresie zdrowia psychicznego.

Teraźniejszość i przyszłość fizjoterapii w chorobach psychicznych

Zdrowie psychiczne jest obszarem, w którym fizjoterapia jest niedostatecznie wykorzystywana. Fizjoterapeuci zajmujący się zdrowiem psychicznym mają wiele do zaoferowania i istnieje duży potencjał do dalszego rozwoju ich usług. W warunkach placówek zdrowia psychicznego dobrostan fizyczny pacjentów jest często pomijany lub błędnie diagnozowany.

Możliwości pacjentów chorych psychicznie, którzy wymagają dostępu do fizjoterapii w celu leczenia lub uporania się z problemem natury fizycznej, są obecnie nierówne i wielu z nich ma niewielką szansę na otrzymanie potrzebnego im leczenia.

Pomimo silnego związku między dobrostanem fizycznym a zdrowiem psychicznym, przy jednoczesnej świadomości trudności z zaspokajaniem potrzeb fizycznych u osób chorych psychicznie, istnieją bariery prawne, finansowe i inne okoliczności, które doprowadziły do ogólnego braku uznania i zrozumienia wartości leczenia fizjoterapeutycznego, ukierunkowanego na poprawę samopoczucia fizycznego pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Bariery te muszą zostać usunięte, aby osoby chore psychicznie mogły uzyskać jak najlepszy dostęp do usług fizjoterapeutycznych, których potrzebują.

Konkluzja

Wykształcenie otrzymywane przez fizjoterapeutów zapewnia im solidną podstawę, dającą możliwość leczenia i działania na rzecz dobrego samopoczucia fizycznego pacjentów. Fizjoterapeuci zajmujący się zdrowiem psychicznym pracują z ludźmi, którzy nie są zmotywowani, brakuje im pewności siebie, a nawet takimi, którzy chcą sami sobie wyrządzić krzywdę. Fizjoterapeuci są zatem gwarantem cierpliwości, skutecznych umiejętności komunikacyjnych i wyrozumiałości, tak potrzebnych w radzeniu sobie ze złożonym środowiskiem pracy. W odniesieniu do dbania o zdrowie psychiczne pacjentów niezbędna jest obiektywność, elastyczność i kreatywność w korzystaniu ze sprzętu i innych strategii leczenia.

Efekty psychologiczne uzyskane dzięki fizjoterapii zależą w dużej mierze od osobowości terapeuty, jego zrozumienia potrzeb psychologicznych jednostki i zdolności do kierowania terapią w celu ich zaspokojenia. Kwintesencją jakości fizjoterapeuty zajmującego się zdrowiem psychicznym jest bycie bardzo cierpliwym i wytrwałym w zapewnianiu, że wszystkie działania podejmowane są z korzyścią dla pacjenta. Ogromne znaczenie ma umiejętność myślenia nieszablonowego i skupienie się na holistycznych metodach leczenia. Dobra umiejętność korzystania z ćwiczeń i umiejętność zachęcania do aktywności fizycznej to także powody do dumy fizjoterapeuty zajmującego się zdrowiem psychicznym. Najważniejsze jest to, że aby być fizjoterapeutą zdrowia psychicznego, musimy być specjalistą od wszystkiego.

W leczeniu chorób psychicznych znaczenie fizjoterapii wynika tylko po części (w niektórych przypadkach prawdopodobnie w niewielkiej części) z efektów fizycznych, a głównie z efektów psychologicznych. Fakt, że w niektórych krajach wszystkie instytucje zajmujące się psychiatrią, bez względu na to, jak są małe, dysponują oddziałem fizjoterapii, dodatkowo podkreśla, że fizjoterapia jest bardzo pomocna w dążeniu do poprawy stanu pacjentów psychiatrycznych.

Słynny psychiatra, profesor Robert Cawley powiedział, że „właściwie zorganizowana praca zespołowa jest potężnym narzędziem pomocy osobie z zaburzeniami psychicznymi, jest najbardziej opłacalnym modus operandi dla pracowników i jest absolutnie niezbędna do należytej edukacji lekarzy psychiatrów”. Mamy więc nadzieję, że przyszli psychiatrzy w trakcie studiów dowiedzą się, w jaki sposób umiejętności fizjoterapeuty mogą przynieść korzyści ich pacjentom. Marzy mi się, aby fizjoterapia stała się metodą, dzięki której ciało i umysł będą postrzegane jako zależne od siebie, a nie jako oddzielne jednostki, i że z czasem specjaliści od zdrowia psychicznego zaczną łatwiej akceptować korzyści płynące z ćwiczeń jako terapii.

Ważne jest, abyśmy wzmocnili głos fizjoterapeutów zajmujących się zdrowiem psychicznym w samym zawodzie i w odniesieniu do innych pracowników służby zdrowia, z którymi współpracujemy.