25 października 2021
Artykuł na: 38-48 minut
1807
Brak ruchu jest czynnikiem ryzyka utraty zdrowia. Nawet w dzieciństwie niewystarczająca aktywność fizyczna może powodować poważne problemy zdrowotne i generować koszty społeczne1.
W celu przeciwdziałania krótko- i długoterminowemu ryzyku rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, nerwowo-mięśniowych i metabolicznych lub zatrzymania ich we wczesnym stadium obecne wytyczne zalecają co najmniej 60 minut dziennie aktywności fizycznej o natężeniu od umiarkowanego do intensywnego poza normalną codzienną aktywnością2.
Skuteczność programów zapobiegania urazom w sporcie dla dzieci i młodzieży
Głównym skutkiem ubocznym uprawiania sportu może być doznanie urazu. Ponad 50% wszystkich urazów u dzieci i młodzieży związanych jest ze sportem (zorganizowanym i niezorganizowanym)3.
W ciągu ostatnich 20 lat opracowano i oceniono wiele programów zapobiegania urazom, aby zmniejszyć częstość ich występowania, a tym samym zoptymalizować pozytywny wpływ sportu i ćwiczeń na zdrowie organizmu.
W artykule przedstawiamy przegląd tych programów wraz z oceną ich skuteczności, szczególnie w odniesieniu do częstych i poważnych obrażeń. Informujemy także o mechanizmach ich działania i możliwych modyfikacjach treningów, umożliwiających ich zastosowanie dla konkretnej grupy docelowej.
Występowanie urazów – informacje ogólne
Dysponujemy przekonującymi danymi naukowymi, które pokazują, że ogólny odsetek obrażeń u dzieci i młodzieży w sporcie można zmniejszyć o około 40%4.
Większość badań dotyczących skuteczności programów profilaktycznych przeprowadzono w odniesieniu do piłki nożnej i innych sportów zespołowych (piłki ręcznej, koszykówki, siatkówki).
Badania w grupie młodzieży prowadzone były głównie z udziałem dziewcząt i młodych kobiet w wieku dojrzewania, natomiast badania chłopców i dzieci w wieku poniżej 13 lat są reprezentowane w mniejszym stopniu4.
W aktualnym międzynarodowym, randomizowanym badaniu z grupą kontrolną, w którym uczestniczyło prawie 4000 dzieci, przeanalizowano skuteczność programu profilaktycznego (dzieci w wieku 11+), który został opracowany przez międzynarodowy i interdyscyplinarny zespół ekspertów, zwłaszcza w zakresu dziecięcej piłki nożnej5.
Częstość urazów w grupie, która zamiast zwyczajowej rozgrzewki realizowała program prewencyjny 11+ Kids, została zmniejszona o prawie 50%.
W szczególnie dużym stopniu udało się zredukować poważne urazy, które powodowały ponadczterotygodniową absencję treningową. W grupie badawczej w porównaniu z grupą kontrolną ten rodzaj wypadków ograniczono o 74%.
Analiza skuteczności wykazała możliwość zaobserwowania istotnych korzystnych efektów, gdy program realizowany był z częstotliwością sześciu jednostek treningowych w ciągu miesiąca (1,5 jednostki na tydzień). Efekty były niemalże maksymalne przy dwóch jednostkach na tydzień.
Steib i in.6 dokonali metaanalizy pod kątem zależności dawka-skutek. W swoim badaniu także stwierdzili, że krótkie jednostki programu prewencyjnego (10–15 minut np. przeprowadzane w ramach rozgrzewki), organizowane 2–3 razy w tygodniu, miały największy efekt zapobiegawczy w odniesieniu do urazów kończyn dolnych u młodych sportowców.
W stosunku do omawianych programów profilaktycznych wykazano, że elementy treningu siłowego, treningu proprioceptywnego i multimodalnych programów treningowych dają istotne pozytywne skutki zapobiegające urazom. Stretching natomiast nie miał wpływu na zmniejszenie częstości występowania kontuzji7.
W metaanalizie dotyczącej zapobiegania urazom, skupiającej się szczególnie na grupie dzieci i młodzieży, Rössler i in.4 wykazali, że programy wykorzystujące elementy treningu pliometrycznego są bardziej skuteczne niż te, które nie zawierają pliometrii.
Podsumowując, istnieją przekonujące dowody na to, że ogólną liczbę przypadków obrażeń można zmniejszyć o co najmniej 30% dzięki naukowo ocenionym programom zapobiegania.
Odpowiednie efekty są możliwe nawet przy niewielkich nakładach, dzięki czemu nawet w przypadku 50% urazów można zmniejszyć ich częstotliwość. Większość programów można wykonać w ciągu 15–20 minut zamiast tradycyjnej rozgrzewki.
Urazy u dzieci związane z konkretnymi sportami
Oprócz całościowej redukcji liczby urazów kilka szczególnych typów kontuzji sportowych jest niezwykle istotnych ze względu na ich nasilenie i/lub częstotliwość występowania.
Urazy te dotyczą uszkodzenia aparatu torebkowo-więzadłowego stawu kolanowego i skokowego (zwłaszcza zerwanie więzadła krzyżowego i zwichnięcie stawu skokowego) oraz uszkodzeń mięśni (tylnej części mięśni uda i okolicy pachwiny). W związku z tym właśnie te urazy zwróciły szczególną uwagę badaczy8,11.
Urazy mięśni u dzieci i młodzieży
Nawet jeśli urazy mięśni w dzieciństwie i u młodych kobiet odgrywają podrzędną rolę, to stają się istotnym problemem u chłopców w wieku dojrzewania10.
Przeprowadzono szeroko zakrojone badania w celu zidentyfikowania potencjalnych czynników ryzyka urazów mięśni, szczególnie dotyczących grupy kulszowo-goleniowej. Przebyte w przeszłości urazy mięśni są najważniejszym czynnikiem ryzyka kolejnego urazu.
Innymi możliwymi czynnikami ryzyka urazów mięśni są:
- wiek,
- długość i elastyczność mięśnia dwugłowego uda (m. biceps femoris),
- asymetria funkcjonalna,
- narażenie na ciągłe obciążenie o parametrach przekraczających możliwości adaptacyjne12,13.
Należy jednak pamiętać, że dowody naukowe odnośnie do konkretnych parametrów nie są jednoznaczne. Obecne badania sugerują, że cechy architektury mięśnia (przykurcz powięzi) w połączeniu z niską maksymalną ekscentryczną siłą mięśni grupy kulszowo-goleniowej zwiększają ryzyko urazu14.
Ponadto kluczową rolę może odgrywać koordynacja nerwowo-mięśniowa i rozkład czasowy aktywności, a także wytrzymałość ekscentryczna mięśni15. Przytoczone czynniki zostały jednak przebadane tylko wstępnie w indywidualnych badaniach z niewielką grupą badawczą, przez co nie są one jednoznacznie pewne.
W obszarze zapobiegania urazom mięśni badania koncentrowały się głównie na mięśniach grupy kulszowo-goleniowej.
"Nordic hamstrings" (również zwane "Russian hamstrings") to ćwiczenie wykonywane z partnerem, w którym sportowiec w pozycji klęczącej pochyla górną część ciała (przy unieruchomionych biodrach), starając się przeciwdziałać temu ruchowi w kontrolowany sposób tak długo, jak dlługo jest to możliwe. Drugi sportowiec stabilizuje okolicę stawów skokowych na podłodze (ryc. 1).
Ryc.1 Przykładowe wykonanie skutecznego ćwiczenia profilaktycznego "Nordic Hamstrings", służące zapobieganiu urazom mięśni tylnej strony uda (źródło: Lukas Nebiker).
Petersen i in.16 wykazali w randomizowanym badaniu z próbą kontrolną, że regularne wykonywanie ćwiczenia "Nordic hamstrings" może zmniejszyć urazy tylnej strony uda o ponad 70%. Efekt był szczególnie wyraźny w przypadku nawrotów profilaktyki urazów nawrotowych (redukcja o 86%).
Najnowsza metaanaliza uwzględniająca wyniki pięciu badań wykazała zmniejszenie o 50% wszystkich urazów grupy kulszowo-goleniowej dzięki stosowaniu opisanego ćwiczenia17.
W ostatnich latach oprócz tylnej części uda także urazy obszaru pachwinowego stały się przedmiotem zainteresowania badaczy. Duńska grupa naukowców opracowała specyficzne ćwiczenie (Copenhagen Adductor Exercise; ryc. 2), mające na celu prewencję urazów grupy przywodzicieli kończyny dolnej.
Ostatnie randomizowane badanie z próbą kontrolną wykazało, że ćwiczenie to regularnie wykonywane zapobiegło 41% urazów pachwiny18.
Można zatem stwierdzić, że istnieją obiecujące, oparte na dowodach badawczych programy zapobiegania dwóm najważniejszym urazom mięśni kończyn dolnych. Podobne metody można prawdopodobnie opracować również dla innych grup mięśni, jednak wymagają one naukowej weryfikacji, którą jeszcze nie dysponujemy.
Ryc.2 Przykładowe wykonanie skutecznego ćwiczenia profilaktycznego "Copenhagen Adductor", ćwiczenia zapobiegające urazom pachwin (źródło: Lukas Nebiker).
Urazy kolana u młodych sportowców
Urazy kolan, w szczególności zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL), należą do najpoważniejszych urazów w wielu dyscyplinach sportowych. Powodują one długie przestoje w treningach, wiążą się z ryzykiem ponownego uszkodzenia, powrót do wcześniejszego poziomu osiągnięć sportowych jest niepewny, istnieje także groźba poważnych długoterminowych, odwleczonych w czasie konsekwencji9,19.
U kobiet-sportowców w młodym wieku występuje dwu-, trzykrotnie większe ryzyko doznania urazów więzadła krzyżowego niż u młodych mężczyzn9.
Większość uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego wydarza się bez kontaktu z przeciwnikiem, zwykle w wyniku niefortunnego lądowania, skoku i/lub nagłej zmiany kierunku ruchu z towarzyszącą jej deceleracją.
Potencjalne czynniki ryzyka urazu kolana obejmują:
- hipermobilność stawu kolanowego, wąski dół międzykłykciowy (fossa intercondylaris),
- zmiany hormonalne (u kobiet),
- zmniejszony stosunek siły zginaczy kolana względem prostowników,
- zmęczenie mięśni,
- niewystarczającą siłę lub stabilność tułowia,
- mały kąt zgięcia bioder i kolan20.
Dowody naukowe w odniesieniu do omawianej problematyki są bardzo niespójne, co prawdopodobnie wiąże się z wieloczynnikową etiologią. Większość potencjalnych czynników ryzyka związana jest z nieprawidłowościami biomechanicznymi lub zaburzeniami kontroli nerwowo-mięśniowej, dlatego programy treningowe uwzględniające aspekty nerwowo-mięśniowe są potencjalnie bardzo obiecujące21.
W kilku przeglądach systematycznych i metaanalizach badano skuteczność wybranych programów profilaktycznych w ograniczaniu uszkodzeń więzadeł krzyżowych. Średnie wskaźniki redukcji uszkodzeń wahały się od 34%22 do 62%23.
Sugimoto i in.24 podają, że odpowiedni program treningowy może zmniejszyć występowanie urazów kontaktowych o 44%. Jeszcze większa redukcja urazów kolan osiągana jest w sportach bez kontaktu z przeciwnikiem i wynosi ona 73%.
Zespół badawczy pod kierownictwem D. Sugimoto przeprowadził kilka innych metaanaliz dotyczących wpływu cech programu prewencyjnego na jego skuteczność.
Podsumowując, programy zapobiegające uszkodzeniom stawu kolanowego wykazują się największą skutecznością, gdy pojedyncza sesja trwa dłużej niż 20 minut, jest przeprowadzana co najmniej dwa razy w tygodniu25 i gdy stosowanie się do zaleceń (compliance) jest wysokie26. Innymi słowy: im większy bodziec, tym większy efekt zapobiegawczy.
Programy okazały się szczególnie skuteczne, gdy miały strukturę multimodalną, zawierały elementy treningu wzmacniającego oraz kontroli ruchów członów proksymalnych27.
Dowody naukowe przemawiające za skutecznością zapobiegania urazom więzadła krzyżowego za pomocą odpowiedniego programu treningowego są bardzo mocne.
Należy jednak pamiętać, że większość badań została przeprowadzona na młodych kobietach. Ponieważ mężczyźni różnią się od kobiet pod względem potencjalnych czynników ryzyka o charakterze biomechanicznym i nerwowo-mięśniowym, wyników nie można bezpośrednio przenosić z jednej grupy na inną.
Z tego powodu dalsza walidacja naukowa jest konieczna dla kolejnych grup, w tym dla młodzieży.
Urazy stawu skokowego u dzieci i młodzieży uprawiających sport
Urazy stawu skokowego stanowią poważny problem w wielu dyscyplinach sportowych. Przebyty w przeszłości uraz stawu skokowego, płeć żeńska i wysoki wskaźnik masy ciała, a także funkcjonalne deficyty biomechaniczne i nerwowo-mięśniowe mogą się wiązać ze zwiększonym ryzykiem doznania urazu stawu skokowego28,29.
Metaanalizy wykonane przez Grimma i in.30 oraz Hübschera i in.31 wykazały zmniejszenie urazów stawów skokowych o 40% do 50% pod warunkiem wdrożenia adekwatnego programu prewencyjnego.
Rössler i wsp. informowali o podobnym efekcie ocenionym na 49%4, szczególnie w grupie dzieci i młodzieży.
Szczególne korzyści ze specjalnych programów treningowych mogą odnieść sportowcy, którzy już w przeszłości doznali urazu stawu skokowego i/lub cierpią na przewleką niestabilność stawów, ponieważ to właśnie u nich często występują deficyty nerwowo-mięśniowe i posturalne, które można korygować za pomocą wspomnianych programów32.
Dowody naukowe wskazują, że nawrotom urazów można do pewnego stopnia zapobiegać za pomocą programów profilaktycznych, jednak istnieją również dowody na to, że skuteczność środków stabilizacji mechanicznej (tapów sztywnych, szyn, bandaży) jest lepsza33.
Podsumowując, w przypadku urazów stawów skokowych odpowiednie programy profilaktyczne mogą mieć wysoką skuteczność. Takie programy powinny być multimodalne i eliminować ewentualne deficyty stabilności funkcjonalnej i kontroli nerwowo-mięśniowej stawów kończyn dolnych.
Możliwe mechanizmy działania i efektów adaptacyjnych treningu dla dzieci i młodzieży
Programy zapobiegania urazom są zwykle tworzone jako multimodalne zestawy ćwiczeń, które mają na celu konkretną kompensację deficytów funkcji układu nerwowo-mięśniowego34. Wiadomo bowiem, że deficyty nerwowo-mięśniowe mogą zwiększać ryzyko występowania urazów35.
Skuteczne programy zapobiegania zwykle obejmują ćwiczenia statycznej i dynamicznej kontroli równowagi, ze szczególnym naciskiem na jednostronną kontrolę ruchu.
W ich skład wchodzą także ćwiczenia pliometryczne kończyn dolnych i wzmacniające je, które są szczególnie ukierunkowane na siłę eksplozywną i reaktywną oraz stabilność stawów w dynamice5,36.
Z praktycznego punktu widzenia poprawa sprawności nerwowo-mięśniowej jest równie istotna, ponieważ może się przyczynić do poprawy wydajności osiągnięć specyficznych dla konkretnej dyscypliny sportu34.
Wspomniane zyski nacelowane na lepsze osiągnięcia w konkretnej uprawianej dyscyplinie sportu – oprócz aspektu zapobiegania urazom – mogą stanowić istotny argument przekonujący trenerów i sportowców do zastosowania się do wskazań fizjoterapeuty wdrażającego trening nerwowo-mięśniowy.
W ramach metaanalizy nasza grupa badawcza przeanalizowała wpływ multimodalnych programów profilaktycznych na różne parametry sprawności nerwowo-mięśniowej u młodzieży uprawiającej sport34.
Podsumowując wyniki, zaobserwowaliśmy poprawę w zakresie zadań związanych z równowagą w stopniu od niewielkiego do średniego. Podobne rezultaty otrzymaliśmy w odniesieniu do siły eksplozywnej, siły izokinetycznej grupy kulszowo-goleniowej i mięśnia czworogłowego uda, a także stosunku siły grupy kulszowo-goleniowej do mięśnia czworogłowego uda.
Można założyć, że zaobserwowane rezultaty są podstawą zmniejszenia ryzyka występowania urazów.
Ponadto zaobserwowaliśmy znaczną poprawę prędkości i specyficznych umiejętności związanych ze sportem. Te parametry zwykle nie są związane z zapobieganiem urazom, jednak bez wątpienia są interesujące dla trenerów i samych sportowców.
Deficyty nerwowo-mięśniowe i biomechaniczne mogą stanowić istotne czynniki ryzyka, szczególnie w przypadku urazów więzadeł kończyn dolnych, a zwłaszcza więzadeł krzyżowych29, 37.
Poprawa kontroli nerwowo-mięśniowej może ustabilizować stawy, szczególnie przy nagłej deceleracji i zmianie kierunku, a także zmniejszyć wpływ siły reakcji podłoża, a tym samym zmniejszyć ryzyko obrażeń.
Pappas i in.38 wykazali pozytywne adaptacje, które można przypisać zmniejszeniu zaburzeń równowagi mięśniowej między mięśniami grupy kulszowo-goleniowej i mięśniem czworogłowym uda oraz stabilizacji za pośrednictwem prostowników kolana (zmniejszona aktywacja mięśnia czworogłowego i zwiększona aktywacja przyśrodkowej części grupy kulszowo-goleniowej przy zwiększonej aktywacji przyśrodkowej części grupy kulszowo-goleniowej i zmniejszonym maksymalnym momentem zgięciowym kolana).
Poszczególne badania wykazały zmiany momentów koślawienia i ruchów bocznych tułowia, które mogą się również wiązać ze zmniejszeniem ryzyka urazu.
Lopes i in.39 wskazują, że skuteczne programy profilaktyczne pozwalają wypracować większe kąty w stawach kolanowych i biodrowych podczas lądowania, a tym samym zmniejszyć momenty działania sił w stawach.
Dodatkowo obserwuje się również zmniejszenie momentów sił odwiedzeniowych kolana. Opisana sytuacja może przyczyniać się do zmniejszenia sił reakcji podczas pierwszego kontaktu z podłożem, a tym samym zmniejszyć także ryzyko urazów podczas lądowania.
Ogólnie rzecz biorąc, przytoczone dane pokazują, że programy profilaktyczne mogą realnie wpływać na czynniki ryzyka o charakterze nerwowo-mięśniowym i biomechanicznym.
Niemniej jednak zbiór danych, jakim obecnie dysponujemy, nie jest całkowicie przejrzysty i w większości dotyczy jedynie dziewcząt w wieku młodzieńczym uprawiających sport.
Aktualnie dostępne dane w odniesieniu do mechanizmów kontuzji tylnej części uda są bardzo ograniczone. Możliwym mechanizmem prewencyjnym może być optymalizacja izometrycznej i ekscentrycznej siły maksymalnej grupy kulszowo-goleniowej oraz poprawienie stosunku funkcjonalnego grupy kulszowo-goleniowej do mięśnia czworogłowego uda40.
Ponadto w wyniku ekscentrycznych treningów grupy kulszowo-goleniowej wykazano zmiany pozytywne zmiany strukturalne (wydłużenie pęczków mięśniowych i zmniejszenie kąta pierzastości) w mięśniu dwugłowym uda, którym towarzyszył także wzrost siły i zwiększona aktywność mięśniowa41.
Wnioski, wdrażanie programów zapobiegających urazom u dzieci i prognoza
Na zakończenie można stwierdzić, że multimodalne programy zapobiegania urazom mogą znacznie zmniejszyć występowanie urazów u dzieci i młodzieży. Źródłem uzyskiwanej poprawy są procesy adaptacyjne w obszarze kontroli nerwowo-mięśniowej kończyn dolnych.
Wdrażane treningi mogą również przyczyniać się do poprawy siły kończyn dolnych, wzrostu siły eksplozywnej i prędkości.
Większość programów profilaktycznych opracowano jako programy rozgrzewkowe trwające do 20 minut. Spełniają one wszystkie wymagania programu rozgrzewki, zmniejszają niebezpieczeństwo kontuzji i przyczyniają się do zwiększania osiągnięć sportowych. Zalecane jest ich regularne wykonywanie (dwa razy w tygodniu).
Pomimo udowodnionej skuteczności głównym problemem jest powszechne stosowanie omawianych programów w praktyce sportowej.
Jest to niezwykle istotny aspekt, ponieważ w szczególności w sportach dziecięcych i młodzieżowych korzyści długoterminowe można potencjalnie osiągnąć poprzez wczesne uwzględnienie programów prewencyjnych w rozwoju młodych sportowców.
W odniesieniu do zwiększonego ryzyka nawrotu niektórych urazów (np. zerwania więzadła krzyżowego i skręcenia stawu skokowego) niezwykle ważna wydaje się być pierwotna profilaktyka przeciwurazowa realizowana już w dzieciństwie.
Wiele programów profilaktycznych jest dostępnych bezpłatnie na odpowiednich stronach internetowych. Ponadto niedawno pojawiła się aplikacja, która łączy różne naukowo sprawdzone programy dla wielu grup sportów i wzbogaca je przykładowymi nagraniami.
Multimodalne programy zapobiegania urazom dla dzieci i młodzieży
- Program: 11+
- Czas i przebieg: 20-minutowy program rozgrzewki: ćwiczenia biegowe, wzmacnianie, pliometria i równowaga; 3 poziomy progresji
- Skuteczność: 29% mniej urazów kończyn dolnych (Soligard i in. 2008), Całkowita redukcja urazów o 46% (Silvers-Granelli i in. 2015)
- Dostępność: https://www.dfb.de/trainer/a-juniorin/artikel/fifa-11–310/
- Program: 11+ Kids
- Czas i przebieg: 15–20-minutowy program rozgrzewki: równowaga, stabilność jednonóż, pliometria, siła części centralnej tułowia (core stability), techniki upadania; 7 ćwiczeń z 5 poziomami progresji
- Skuteczność: Całkowita redukcja urazów o 48% (Rössler i in. 2017)
- Dostępność: https://fit4football.co.nz/the-11plus/11plus-kids/
- Program: PEP (Prevent injury and Enhance Performance)
- Czas i przebieg: 20-minutowy program rozgrzewki: stretching, wzmacnianie, pliometria, zwinność
- Skuteczność: 89% mniej uszkodzeń więzadeł krzyżowych (bez kontaktu) (Mandelbaum i in. 2005)
- Dostępność: https://www.aclstudygroup.com/pdf/pep-program.pdf
- Program: HarmoKnee
- Czas i przebieg: 20–25-minutowy program ćwiczeń: rozgrzewka, ćwiczenia wzmacniające, lądowanie (informacje pedagogiczne dla trenerów, zawodników, rodziców)
- Skuteczność: 83% mniej ostrych urazów kolana (Kiani i in. 2010)
- Dostępność: http://harmoknee.com/
- Program: KIPP (Knee Injury Prevention Program)
- Czas i przebieg: 20-minutowy program rozgrzewki: wzmacnianie, pliometria, równowaga, zwrotność; różne poziomy progresji
- Skuteczność: 58% mniej urazów kończyn dolnych (LaBella i in. 2011)
- Dostępność: https://www.luriechildrens.org/en/specialties-conditions/knee-injury-prevention-program/
- Program: Knaekontrol
- Czas i przebieg: 15-minutowy program rozgrzewki: ćwiczenia kontroli kolana, stabilności tułowia, techniki skoków i lądowania; różne poziomy progresji
- Skuteczność: 64% mniej urazów więzadeł krzyżowych (Walden i in. 2012)
- Dostępność: https://www.svenskfotboll.se/svff/spelklar/knakontroll/
- Janssen I., Leblanc A.G. Systematic review of the health benefits of physical activity and fitness in school-aged children and youth. Int J Behav Nutr Phys Act, 2010; 7: 40
- WHO. Global Recommendations on Physical Activity for Health. 2010, World Health Organization: Geneva
- Hedstrom E.M., Bergstrom U., Michno P. Injuries in children and adolescents – analysis of 41 330 injury related visits to an emergency department in northern Sweden. Injury 2012; 43(9): 1403–8
- Rössler R. et al. Exercise-based injury prevention in child and adolescent sport: A systematic review and meta-analysis. Sports Med 2014; 44(12): 1733–48
- Rössler R. et al. A multinational cluster randomised controlled trial to assess the efficacy of „11+ Kids”: A warm-up programme to prevent injuries in children’s football. Sports Med 2018; 48(6): 1493–1504
- Steib S. et al. Dose-response relationship of neuromuscular training for injury prevention in youth athletes: A meta-analysis. Front Physiol 2017; 8: 920
- Lauersen J.B., Bertelsen D.M., Andersen L.B. The effectiveness of exercise interventions to prevent sports injuries: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Br J Sports Med 2014; 48(11): 871–7
- Ekstrand J., Hagglund M., Walden M. Epidemiology of muscle injuries in professional football (soccer). Am J Sports Med 2011; 39 (6): 1226–32
- Walden M. et al. The epidemiology of anterior cruciate ligament injury in football (soccer): A review of the literature from a gender related perspective. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 2011; 19(1): 3–10
- Faude O/, Rössler R., Junge A. Football injuries in children and adolescent players: Are there clues for prevention? Sports Med 2013; 4 (9): 819–837
- Junge A., Dvorak J. Injury surveillance in the world football tournaments 1998–2012. Br J Sports Med 2013; 47(12): 782–8
- Hagglund M., Walden M., Ekstrand J. Risk factors for lower extremity muscle injury in professional soccer: The UEFA Injury Study. Am J Sports Med 2013; 41(2): 327–35
- van Beijsterveldt A.M. et al. Risk factors for hamstring injuries in male soccer players: A systematic review of prospective studies. Scand J Med Sci Sports 2013; 23(3): 253–62
- Bourne M.N., Timmins R.G., Opar DA et al. An evidence-based framework for strengthening exercises to prevent hamstring injury. Sports Med 2017; 48(2): 251–67
- Schuermans J. et al. Biceps femoris and semitendinosus – teammates or competitors? New insights into hamstring injury mechanisms in male football players: A muscle functional MRI study. Br J Sports Med 2014; 48(22): 1599–606
- Petersen J. et al. Preventive effect of eccentric training on acute hamstring injuries in men’s soccer: A cluster-randomized controlled trial. Am J Sports Med 2011; 39(11): 2296–303
- Al Attar W.S. et al. Effect of injury prevention programs that include the Nordic Hamstring Exercise on hamstring injury rates in soccer players: A systematic review and meta-analysis. Sports Med 2017; 47(5): 907–916
- Haroy J. et al. The Adductor Strengthening Programme prevents groin problems among male football players: A cluster-randomised controlled trial. Br J Sports Med 2018. doi: 10.1136/bjsports-2017–098937
- Wiggins A.J. et al. Risk of secondary injury in younger athletes after anterior cruciate ligament reconstruction: A systematic review and meta-analysis. Am J Sports Med 2016; 44(7): 1861–76
- Alentorn-Geli E. et al. Prevention of non-contact anterior cruciate ligament injuries in soccer players. Part 1: Mechanisms of injury and underlying risk factors. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 2009; 17(7): 705–29
- Alentorn-Geli E. et al. Prevention of non-contact anterior cruciate ligament injuries in soccer players. Part 2: A review of prevention programs aimed to modify risk factors and to reduce injury rates. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc 2009; 17(8): 859–79
- Grimm N.L. et al. Anterior cruciate ligament and knee injury prevention programs for soccer players: A systematic review and meta analysis. Am J Sports Med 2015; 43(8): 2049–56.
- Sadoghi P., von Keudell A., Vavken P. Effectiveness of anterior cruciate ligament injury prevention training programs. J Bone Joint Surg Am 2012; 94(9): 769–76
- Sugimoto D. et al. Evaluation of the effectiveness of neuromuscular training to reduce anterior cruciate ligament injury in female athletes: A critical review of relative risk reduction and numbers-needed-to-treat analyses. Br J Sports Med 2012; 46(14): 979–88
- Sugimoto D. et al. Dosage effects of neuromuscular training intervention to reduce anterior cruciate ligament injuries in female athletes: Meta – and sub-group analyses. Sports Med 2014; 44(4): 551–62
- Sugimoto D. et al. Compliance with neuromuscular training and anterior cruciate ligament injury risk reduction in female athletes: A meta-analysis. J Athl Train 2012; 47(6): 714–23
- Sugimoto D. et al. Specific exercise effects of preventive neuromuscular training intervention on anterior cruciate ligament injury risk reduction in young females: Meta-analysis and subgroup analysis. Br J Sports Med, 2015; 49(5): 282–9
- Fousekis K., Tsepis E., Vagenas G. Intrinsic risk factors of noncontact ankle sprains in soccer: A prospective study on 100 professional players. Am J Sports Med 2012; 40(8): 1842–50
- Read P.J. et al. Neuromuscular risk factors for knee and ankle ligament injuries in male youth soccer players. Sports Med 2016; 46(8): 1059–66
- Grimm N.L. et al. Ankle injury prevention programs for soccer athletes are protective: A level-I meta-analysis. J Bone Joint Surg Am 2016; 98(17): 1436–43
- Hübscher M. et al. Neuromuscular training for sports injury prevention: A systematic review. Med Sci Sports Exerc 2010; 42(3): 413–21
- McCriskin B.J. et al. Management and prevention of acute and chronic lateral ankle instability in athletic patient populations. World J Orthop 2015; 6(2): 161–71
- Doherty C. et al. Treatment and prevention of acute and recurrent ankle sprain: An overview of systematic reviews with meta-analysis. Br J Sports Med 2017; 51(2): 113–125
- Faude O. et al. Neuromuscular adaptations to multimodal injury prevention programs in youth sports: A systematic review with meta-analysis of randomized controlled trials. Front Physiol 2017; 8: 791
- Lehr M.E. et al. Development of a preliminary evidence-based neuromusculoskeletal exercise guideline to reduce injury risk in the lower limb. Phys Ther Sport 2017; 25: 76–83
- Abernethy L., Bleakley C. Strategies to prevent injury in adolescent sport: A systematic review. Br J Sports Med 2007; 41(10): 627–38
- Hewett T.E. et al. Understanding and preventing ACL injuries: Current biomechanical and epidemiologic considerations – update 2010. N Am J Sports Phys Ther 2010; 5(4): 234–51
- Pappas E. et al. Do exercises used in injury prevention programmes modify cutting task biomechanics? A systematic review with meta-analysis. Br J Sports Med 2015; 49(10): 673–80
- Lopes T.J.A. et al. The effects of injury prevention programs on the biomechanics of landing tasks: A systematic review with meta analysis. Am J Sports Med 2017: 363546517716930
- Ribeiro-Alvares J.B. et al. Four weeks of Nordic Hamstring Exercise reduce muscle injury risk factors in young adults. J Strength Cond Res 2018; 32(5): 1254–62
- Lovell R. et al. Hamstring injury prevention in soccer: Before or after training? Scand J Med Sci Sports 2018; 28(2): 658–66
Facebook
Twitter
Linkedin
Kup teraz
